W poprzednim artykule zamieszczonym na naszym portalu przedstawiliśmy wszystkie formalności, jakie trzeba załatwić, zanim przystąpimy do budowy domu jednorodzinnego. Kiedy mamy je już za sobą, to nadszedł czas na wbicie tej pierwszej przysłowiowej łopaty w ziemię i wykonanie pierwszej, ale niezwykle ważnej części przyszłego budynku, czyli jego fundamentów.

Solidny fundament – podstawa bezpieczeństwa

Fundament pełni wiele funkcji, jednak przede wszystkim stanowi solidną i stabilną podstawę pod konstrukcję ścian i stropów, elementów o znacznej masie. Nie należy więc go traktować po macoszemu, dbając zarówno o jakość jego wykonania, jak i staranny dobór niezbędnych do tego materiałów. Wyeliminuje to praktycznie możliwość wystąpienia usterek, które są kosztowne i niezwykle trudne do usunięcia, a zaniedbania w tej kwestii mogą doprowadzić nie tylko do ewentualnego zalania piwnicy, ale również do pękania jej ścian. Dlatego trzeba zastanowić się, jaki typ fundamentu wybrać i dokładnie dopasować go do warunków gruntowych panujących na danej działce. Niestety, sami nie jesteśmy w stanie wykonać odpowiednich badań, konieczne będzie więc skorzystanie z usług specjalistów w tej dziedzinie, czego koszt powinien zamknąć się w kilkuset złotych. Należy także uwzględnić szereg innych ważnych parametrów, takich jak samą konstrukcję domu czy sposoby prowadzenia prac budowlanych.

Najczęściej stosowane typy fundamentów

Kolejnym krokiem będzie wybór właściwego rodzaju fundamentu, a od lat największą popularnością cieszy się kilka ich typów, znacznie ułatwiając podjęcie decyzji i są to:

• ławy fundamentowe, tradycyjnie wybierane, mające duży przekrój prostokątny, dzięki czemu ułatwiają równomierne rozłożenie obciążenia na większą powierzchnię. Wylewa się je zazwyczaj bezpośrednio na gruncie, pod ścianami konstrukcyjnymi budynku, często stosując dodatkowe wzmocnienia, zbrojenia w postaci stalowych prętów o średnicy co najmniej 12 mm. Jeśli dom ma stanąć na stosunkowo niestabilnym podłożu, to ławę opiera się na grubej żelbetowej płycie, nadającej jej pożądaną stabilność,
• płyty fundamentowe, w wielu przypadkach stanowiące nie tylko fundament, ale i podłogę pierwszej kondygnacji budynku,
• fundamenty na tzw. studniach, używane, gdy warstwa nośna gruntu na działce znajduje się 2 – 3 m poniżej poziomu zerowego. Studnie fundamentowe mają konstrukcję podobną do studni służących do czerpania wody, z tą różnicą, że ich wzmocnione zbrojeniem wnętrze zostaje dokładnie wypełnione betonem,
• fundamenty na palach, wbitych w grunt w odległościach 50 – 80 cm od siebie i średnicy co najmniej 30 cm. Sięgają one aż do warstwy nośnej, na nich montuje się zbrojenie, a całość także zalewa betonem. Jest to najdroższy i najkosztowniejszy rodzaj fundamentów.

W naszym kraju większość budynków, domów i użytkowych, jest stawiana na ławach fundamentowych, a w celu przyspieszenia wykonania wszystkich prac warto trzymać się ściśle określonej ich kolejności.

1. Dokładne wytyczenie ścian fundamentowych

Jest to pierwsze zadanie czekające przyszłego właściciela lub inwestora, wymagające obecności na działce geodety. Musi on dokładnie wytyczyć wszystkie punkty narożne, osie budowanego i punkt wysokościowy, zwany raperem, odpowiadający poziomowi 0 na oczyszczonym i przygotowanym do tego gruncie. Wszystkie wyznaczone wymiary trzeba następnie wpisać do dziennika budowy, po wcześniejszym sprawdzeniu przez jej kierownika.

2. Wykopy, szalunki i zbrojenia

Kiedy formalnościom stało się zadość, nadchodzi czas na zrobienie wykopów, oczywiście zgodnie z zatwierdzonymi planami oraz przygotowanie szalunków. Głębokość wykopu pod ławę fundamentową powinna uwzględniać jej wielkość, grubość, dodatkową warstwę betonu tzw. podkładowego o grubości 10 cm. Szalunek dobiera się w zależności od rodzaju gruntu, jeśli jest zwarty, to w zupełności wystarczą szalunki ziemne, z kolei w gruntach sypkich niezbędne będą szalunki sporządzone z desek drewnianych. Wykop można wykonać ręcznie, ale przy większych lepiej skorzystać z pomocy specjalnych maszyn, różnej wielkości i ładowności koparek, co z pewnością zaoszczędzi cenny czas. Typowa ława fundamentowa jest wylewana z mieszanki żelbetowej i jak jej sama nazwa wskazuje, wymaga zbrojenia. Najpierw układa się wzdłużne, z prętów stalowych gładkich lub żebrowanych, o średnicy 12 mm i długości dopasowanej do wymiarów ławy. Łączy się je ze sobą drutem stalowym w odległościach co 30 cm. Dodatkowe pręty zbrojeniowe montuje się w tak newralgicznych miejscach, jak punkty łączenia i całość ponownie musi zostać odebrana przez kierownika budowy.

3. Przygotowanie wykopu pod wylewkę i wylewanie mieszanki betonowej

Wykop przed wylaniem mieszanki betonowej musi być dodatkowo zabezpieczony, zwłaszcza gdy został wykonany w suchym, piaszczystym gruncie. Najlepiej nadaje się do tego gruba folia, która ochroni beton przed zbyt szybkim schnięciem, co ma korzystny wpływ na jego wiązanie, nadając trwałość i wytrzymałość konstrukcji fundamentu. Proces wylewania rozpoczyna się od warstwy podkładowej, grubej średnio na 10 cm, która nie tylko zapewni stabilność ławie, ale zabezpieczy też wykonane wcześniej zbrojenie przed korozją. Kiedy warstwa ta zastygnie, można przystąpić do dalszych prac, które będą wymagały wylania kilkunastu, a niekiedy nawet kilkudziesięciu metrów betonu, co musi się odbyć w ciągu jednego dnia. Należy zwrócić uwagę na rodzaj mieszanki i jej klasę, najczęściej B20 oraz właściwą gęstość. Konieczne będzie też jej odpowietrzenie, do czego służy urządzenie nazywane wibratorem buławowym, który zanurza się w betonie, pamiętając, aby nie dotykał ścianek szalunku. Usuwa wszystkie pęcherzyki powietrza z mieszanki, dzięki czemu staje się ona odporniejsza na uszkodzenia. Ostatnim etapem wylewania jest wyrównanie powierzchni sporządzonej ławy, należy jednak odczekać, aż warstwa wierzchnia lekko zaschnie.

4. Pielęgnacja betonu aż do wyschnięcia

Wysychającej ławy nie można pozostawić samej sobie, tylko trzeba ją odpowiednio pielęgnować. Jeśli o tym zapomnimy, to kończy się to jej nadmiernym wysuszeniem, częstą przyczyną pękania betonu. Dlatego przez dobę od wylania musimy go polewać wodą, zapewniając przez cały ten czas właściwy poziom wilgotności, najlepiej co 3 – 4 godziny w ciągu dnia i 1 raz w nocy. Później powtarzamy to 2 razy na dobę i dopiero po tygodniu, kiedy beton całkowicie się zwiąże, możemy usunąć szalunek.

5. Izolacja i zasypanie ławy fundamentowej

Gotowa ława fundamentowa wymaga też zabezpieczenia przed wpływem destrukcyjnej dla niej wilgoci. Wykonuje się to po upływie miesiąca, a trzy najczęściej używane materiały to:

• termozgrzewalna papa asfaltowa,
• lepik asfaltowy,
• folia hydroizolacyjna.

Dopiero teraz można zasypać fundamenty, piaskiem lub ziemią, która pozostała po wykopie. Piasek i ziemia muszą być wolne od kamieni oraz innych większych zanieczyszczeń, mogących uszkodzić beton. Wykop zasypuje się warstwami, utwardzając każdą przed położeniem następnej. Skoro podstawę naszego przyszłego domu mamy już gotową, to nadchodzi czas na jego ściany, ale o tym opowiemy w kolejnym wpisie.

Piotr Płucienniczak

49 lat, copywriter, który w miarę bezproblemowo przeszedł w życiu niejeden remont. Mimo że wiele prac budowlanych leży poza moim zasięgiem, to lubię zdobywać nową wiedzę z tej pasjonującej dziedziny i dzielić się nią z innymi. Mam nadzieję, że to, o czym piszę, okaże się przydatne i pozwoli pomóc w budowie domu Waszych marzeń, a wszelkie remonty nie będą Wam już straszne.