Rosnące ceny energii elektrycznej sprawiają, że coraz częściej szukamy alternatywnych rozwiązań pozwalających obniżyć wysokie rachunki za prąd. W stosunkowo komfortowej sytuacji są właściciele domów jednorodzinnych, którzy na swojej posesji lub na dachu budynku mogą zamontować wydajne ogniwa fotowoltaiczne. Wbrew powszechnym, lecz najczęściej błędnym opiniom, ich montaż jest możliwy również w mieszkaniach w bloku czy wieżowcu. Warunkiem jest jednak posiadanie odpowiednio dużego balkonu, najlepiej zwróconego na nasłonecznioną, południową stronę świata.

Czym jest i na jakiej zasadzie działa fotowoltaika na balkonie?

Zanim zajmiemy się wszystkimi aspektami montażu fotowoltaiki na balkonie, warto wcześniej dowiedzieć się, czym ona właściwie jest i na jakiej zasadzie działa. Ogólnie przyjęta i najbardziej zrozumiała definicja określa fotowoltaikę jako proces służący do uzyskiwania energii elektrycznej z promieni słonecznych. Pozornie wydaje się to proste, lecz w rzeczywistości jest to skomplikowany proces wymagający współpracy wielu elementów składających się razem na wydajną instalację fotowoltaiczną.

Jej najważniejszym elementem są ogniwa fotowoltaiczne, potocznie nazywane ogniwami lub bateriami słonecznymi. O tym, jak są zbudowane, możecie więcej przeczytać w tym wpisie, teraz zajmiemy się tylko ogólną zasadą ich działania. Opiera się ona na zjawisku fotowoltaicznym, od którego ogniwa wzięły swoją nazwę, polegającym na przenoszeniu elektronów na tzw. wyższe poziomy energetyczne za pośrednictwem fotonów.

Podczas tego procesu, nad którego szczegółami również nie będziemy się rozwodzić, powstaje przepływ prądu w obwodzie elektrycznym. Jest to prąd stały, konieczne więc będzie dokonanie jego konwersji na prąd zmienny o napięciu np. 230 V, jaki mamy w gniazdkach.

Czy naprawdę warto zamontować panele słoneczne na swoim balkonie?

Montaż instalacji fotowoltaicznej na balkonie jest jak najbardziej możliwy, pozwalając obniżyć wysokość rachunków. Jest to oczywiście tylko jedna zaleta jej montażu, inne, podkreślane też przez fachowców w tej dziedzinie, to:

• możliwość, i to w całkiem sporym stopniu, uniezależnienia się od rosnących cen energii elektrycznej;
• zachowanie ciągłości zasilania w przypadku ewentualnych przerw w dostawie prądu;
• wysoka trwałość i wytrzymałość tego typu instalacji, która w przypadku popularnych paneli PV jest szacowana nawet na 25 lat;
• możliwość uzyskania dofinansowania na montaż stosownej instalacji, lecz niestety nie na każdy jej rodzaj;
• większa szansa na zmieszczenie się w rządowych limitach zużycia prądu, trudnego zwłaszcza przy dużej rodzinie zużywającej go więcej.

Oczywiście fotowoltaika na balkonie to nie tylko same zalety, ale i pewne wady, które należy uwzględnić, zanim podejmiemy ostateczną decyzję o jej montażu. Najistotniejsze wady to:

• konieczność uzyskania zezwolenia na montaż;
• możliwość montażu paneli tylko na zewnętrznej części balustrady balkonowej;
• położenie balkonu po słabo nasłonecznionej stronie, co przekłada na mniejszą ilość produkowanego prądu;
• cena wszystkich elementów instalacji, która dla wielu osób może okazać się po prostu za wysoka;
• konieczność regularnej konserwacji, czyszczenia paneli, co w naszej strefie klimatycznej trzeba robić co najmniej raz w roku, jeśli chcemy zachować pełną wydajność instalacji.

Czy fotowoltaikę można zamontować na balkonie bez zezwolenia?

Mimo że zalety posiadania instalacji fotowoltaicznej na balkonie wydają się oczywiste, to nie można jej tak po prostu zamontować. Jest to obwarowane wieloma przepisami obowiązującymi na terenie naszego kraju, trzeba też wcześniej spełnić kilka niezbędnych formalności. Jeśli tego nie zrobimy, to spółdzielnia, czy zarząd wspólnoty mieszkaniowej może nakazać demontaż paneli słonecznych.

Z racji, że fotowoltaika jest montowana na zewnętrznej części balkonu, czyli budynku, trzeba wziąć pod uwagę ustawę z dnia 24 czerwca 1994 roku. Mówi ona o tym, że wszystkie elementy budynku połączone z nim i widoczne z zewnątrz stanowią własność wspólną. Barierka balkonu nie jest więc częścią nieruchomości, czyli mieszkania i nie wolno dokonywać żadnych jej modernizacji na własną rękę.

Jakie formalności trzeba spełnić przed montażem?

Konieczne staje się więc uzyskanie zezwolenia swojej spółdzielni, wspólnoty mieszkaniowej lub innego zarządcy budynku na montaż tego typu instalacji. Do składanego formalnego wniosku trzeba niekiedy dołączyć projekt instalacji, który powinna sporządzić firma specjalizująca się w ich montażu. Zarządcy budynków wymagają również, aby odbioru gotowej fotowoltaiki dokonał elektryk ze stosownymi uprawnieniami, on powinien też dokonywać jej regularnych przeglądów technicznych.

Ostateczną zgodę wydaje zarząd spółdzielni mieszkaniowej albo rada wspólnoty z uwzględnieniem ewentualnej opinii pozostałych lokatorów danego budynku. Właśnie dlatego składany projekt powinien zawierać informacje o zachowaniu wymaganych prawem standardów bezpieczeństwa. Ekspertyza powinna jasno określać, że instalacja nie będzie stanowiła żadnego zagrożenia dla mieszkańców i konstrukcji samego budynku. Jeśli jest on pod ochroną konserwatora zabytków, to raczej nie mamy co liczyć na uzyskanie zezwolenia.

Jeśli zaś chodzi o kwestię zgłoszenia gotowej balkonowej instalacji fotowoltaicznej do zakładu energetycznego, jest to zależne od jej mocy. Jeśli nie przekracza ona 800 W, czyli 0,8 kWp, to nie jest wymagane takie zgłoszenie, co reguluje między innymi Rozporządzenie Komisji UE 2016/631 z dnia 14 kwietnia 2016 r. Zgłoszenia trzeba jednak dokonać w przypadku, gdy zamierzamy produkować więcej energii i sprzedawać jej nadwyżki, a zakład energetyczny zamontuje nam licznik dwukierunkowy. Jeśli zaś nadmiar będziemy gromadzić w akumulatorach tylko na swój użytek, to nie musimy tego zgłaszać.

Jakie czynniki należy uwzględnić przy wyborze fotowoltaiki na balkon?

Powiedzmy sobie szczerze, że dobór odpowiedniej technologii umożliwiającej montaż ogniw fotowoltaicznych na balkonie, wymaga specjalistycznej wiedzy w tym zakresie. Dlatego warto w tej kwestii zwrócić się do fachowców, profesjonalnej firmy, która zajmie się też montażem. Weźmie jednocześnie pod uwagę wiele czynników mających wpływ na późniejszą wydajność całej instalacji, przede wszystkim takich jak:

• położenie balkonu względem stron świata, a najlepiej, aby był on skierowany bezpośrednio na południe, co skutkuje największą ilością produkowanej energii;
• kąt nachylenia zamontowanych paneli, optymalny powinien mieścić się w przedziale pomiędzy 35 a 38 stopni, pozwalając uzyskać najwyższą wydajność instalacji;
• ewentualne zacienienie balkonu np. przez inny balkon czy konstrukcję dachu, a w tym przypadku nawet niewielki cień może zredukować wydolność baterii słonecznych o co najmniej 20 procent;
• rodzaj wybranej instalacji fotowoltaicznej, a najczęściej stosowane przedstawimy w dalszej części naszego poradnika;
• sumaryczną moc wszystkich urządzeń elektrycznych w domu, które będziemy chcieli zasilać z pomocą energii wyprodukowanej przez panele słoneczne.

Na który rodzaj instalacji fotowoltaicznej się zdecydować?

Rozmiar typowego balkonu bezpośrednio rzutuje na rodzaj instalacji fotowoltaicznej, jaką możemy na nim zamontować. Mówiąc szczerze, raczej nikt nie myśli w takim przypadku o produkcji dużych ilości energii elektrycznej z zamiarem jej dalszego odsprzedawania, panele słoneczne mają tylko zaspokoić potrzeby jednego gospodarstwa domowego. Równie ważna jest stabilność i bezpieczeństwo pracy, a największe zapewnia instalacja fotowoltaiczna typu off-grid, nazywana także wyspową.

Skoro panele słonecznie na balkonie mają uniezależnić nas od kaprysów zbiorczej sieci energetycznej, to instalacja off-grid w stu procentach spełnia ten wymóg, bo po prostu nie jest do niej podłączona. Można więc śmiało o niej powiedzieć, że jest jednocześnie samowystarczalna i przy regularnych zabiegach konserwacyjnych będzie nam służyć bezawaryjnie długie lata.

Z czego składa się instalacja typu off-grid, jakie są jej zalety i wady?

Budowa instalacji typu off-grid nie jest zbyt skomplikowana, składa się z kilku połączonych w jedną sieć elementów. Najważniejsze są panele słoneczne zamontowane na zewnętrznej części balustrady balkonowej, które poprzez okablowanie przesyłają wyprodukowany prąd stały do inwertera, nazywanego też falownikiem, gdzie jest konwertowany w prąd zmienny o napięciu, jakie mamy w gniazdkach.

W skład instalacji wchodzą również odpowiednio pojemne akumulatory, w których gromadzimy nadmiar wyprodukowanej energii celem późniejszego wykorzystania np. w nocy lub przy pochmurnej pogodzie, kiedy panele nie mogą produkować prądu. Oczywiście instalacja typu wyspowego ma zarówno swoje zalety, jak i pewne wady, które mogą wpływać na nasz proces decyzyjny. Do najważniejszych zalet off-grid można zaliczyć:

• wspomnianą niezależność energetyczną, chociaż częściowe uniezależnienie się od zewnętrznych dostawców prądu;
• możliwość zużycia tylko dla siebie całej energii wytworzonej przez instalację fotowoltaiczną;
• nieprzejmowanie się awariami zbiorczej sieci energetycznej, zgromadzona w akumulatorach ilość energii zazwyczaj wystarcza do zasilenia przez ten czas najważniejszych urządzeń domowych np. lodówki;
• zgodność z zasadami ekologii, prąd wyprodukowany przez panele słoneczne można z czystym sumieniem nazwać „zieloną energią”.

Wady niestety też istnieją, na szczęście są rekompensowane przez zalety, lecz wybierając instalację fotowoltaiczną typu off-grid na swój balkon, powinniśmy uwzględnić:

• brak dofinansowania, które jest udzielane tylko na instalacje typu on-grid, gdzie nadwyżki prądu są sprzedawane do sieci energetycznej;
• stosunkowo wysokie koszty zakupu i montażu, które dodatkowo podnosi konieczność kupna odpowiednio pojemnych akumulatorów, wymagających cyklicznej wymiany;
• dłuższy zwrot całej inwestycji w obniżce płaconych rachunków za prąd od dotychczasowego dostawcy.

Czy naprawdę opłaca się montaż fotowoltaiki na balkonie?

Ostatnią kwestią, jaką powinniśmy uwzględnić, zanim zajmiemy się kupnem i montażem instalacji fotowoltaicznej na balkonie, jest jej opłacalność. Zależy ona od różnych czynników, spośród których najważniejsze jest wspomniane już sumaryczne zużycie prądu urządzeń, jakie będziemy chcieli zasilać. Z jednego panelu o mocy 0,3 kWp będzie można wyprodukować 300 kWh energii elektrycznej rocznie, oczywiście przy optymalnym ustawieniu i odpowiedniej ilości dni słonecznych, więc zazwyczaj jest jej trochę mniej.

Decydując się, przykładowo na montaż powiedzmy 4 paneli słonecznych, będziemy w stanie wyprodukować koło 1000 kWh rocznie, co już może korzystnie odbić się na wysokości opłat za prąd, odczuwalnie je obniżając.

Piotr Płucienniczak

49 lat, copywriter, który w miarę bezproblemowo przeszedł w życiu niejeden remont. Mimo że wiele prac budowlanych leży poza moim zasięgiem, to lubię zdobywać nową wiedzę z tej pasjonującej dziedziny i dzielić się nią z innymi. Mam nadzieję, że to, o czym piszę, okaże się przydatne i pozwoli pomóc w budowie domu Waszych marzeń, a wszelkie remonty nie będą Wam już straszne.