Jednym z elementów wyposażenia, który bezwzględnie musi znaleźć się w domu jednorodzinnym, są z pewnością schody. W domu piętrowym prowadzą na wyższe kondygnacje, a jeśli jest na dodatek podpiwniczony, to również na niższe. Jeszcze do tego elementu starano się za bardzo nie eksponować, lecz obecnie efektowne schody pełnią nie tylko funkcję czysto praktyczną, lecz jednocześnie dekoracyjną, stanowiąc prawdziwą ozdobę każdego wnętrza. Nadają mu wyjątkowego charakteru, zwłaszcza gdy zdecydujemy się na zawsze modne schody drewniane, pasujące praktycznie do każdego stylu wykończenia wnętrz, industrialnego, czy tradycyjnego np. rustykalnego.

Schody betonowe czy metalowe – alternatywa dla drewnianych, ale czy korzystna

Zanim dokładniej opiszemy konstrukcję schodów drewnianych, korzyści z ich posiadania oraz najczęściej spotykane rodzaje, powinniśmy poznać również alternatywne rozwiązania. Są to schody robione z nie tylko z drewna, mogą być także z innych, z różnych materiałów, przeważnie żelazobetonu lub metalu.

Schody betonowe

Nie da się ukryć, że budując dom, chcemy od razu umieścić w projekcie przebieg przyszłych schodów i jak najszybciej je zbudować, tworząc łatwe wejście na wyższe kondygnacje, niezbędne także do dokończenia prac budowlanych. Z tego powodu wielu właścicieli wybiera schody betonowe, a konkretnie żelbetowe, budując je już na etapie stanu surowego budynku. Takie rozwiązanie ma z pewnością swoje zalety, mogące wpływać na ostateczną decyzję o ich wyborze, takie jak:

• trwałość, wytrzymałość i odporność, zwłaszcza na uszkodzenia mechaniczne;
• ogniotrwałość;
• wysoką stabilność, wynikającą z połączenia z najważniejszymi elementami konstrukcyjnymi budynku, ścianami nośnymi oraz stropami;
• możliwość wykończenia różnymi rodzajami materiałów, płytkami ceramicznymi, antypoślizgowym gresem, naturalnym kamieniem czy deskami drewnianymi;
• stosunkowo niskie koszty budowy.

Oczywiście mają także swoje wady, a te, z którymi przede wszystkim trzeba się liczyć, to:

• konieczność projektowania i stawiania ich właśnie na etapie stanu surowego, co wynika ze wspomnianej potrzeby połączenia z częściami nośnymi domu;
• praktycznie całkowity brak możliwości zmiany ich położenia po zakończeniu budowy.

Schody metalowe

Wybierane głównie przez miłośników minimalistycznego stylu industrialnego, doskonale komponujące się z innymi, także minimalistycznymi elementami wyposażenia. Rozwój metaloplastyki i możliwość ich bogatego zdobienia, sprawiły, że przy właściwym wykończeniu można zastosować je też w bardziej tradycyjnych wnętrzach, do czego mogą przyczynić się ich zalety:

• mniejsza masa niż żelbetowych odpowiedników, mniej obciążająca konstrukcję budynku;
• możliwość nadania schodom niemal dowolnego kształtu, wynikająca z właściwości plastycznych materiału;
• oszczędność miejsca, jakie trzeba przeznaczyć na ich budowę.

Zanim jednak wybierzemy schody wewnętrzne metalowe, zamiast planowanych drewnianych, powinniśmy poznać ich wady:

• zimno w dotyku;
• szybkie nagrzewanie się od gorąca, co może stanowić zagrożenie w przypadku pożaru;
• niski stopień tłumienia dźwięku, są więc po prostu głośne podczas chodzenia po nich;
• skomplikowana konstrukcja wymaga odpowiednio fachowego montażu.

Schody drewniane – gatunki drewna nadające się do ich budowy

Decydując się w swoim domu, na schody wewnętrzne drewniane, zyskamy coś, czego nie da nam żaden z wymienionych wyżej materiałów, poczucia ciepła i przytulności, jakie daje tylko drewno, jeden z najlepszych naturalnych izolatorów cieplnych. Możemy wybierać spośród wielu gatunków drewna, chociaż schody najczęściej są robione z dębu, jesionu lub buku, a najważniejsze ich cechy warto przedstawić nieco szerzej:

Drewno dębowe

Zdecydowanie najtwardsze spośród wszystkich rodzimych gatunków w naszym kraju. Dębina, bo tak ją się potocznie nazywa, charakteryzuje się dużą rozpiętością odcieni brązów, od jasnej, aż do bardzo ciemnej i nierównomiernym układem prostych słojów. Ze względu na swoją twardość ma wysoką odporność na uszkodzenia mechaniczne, przede wszystkim ścieranie, doskonale sprawdzi się więc na schodach o dużym natężeniu ruchu. Drewno dębowe ma niestety skłonność do kurzenia się i wypaczania, a jego kolejną istotną wadą są wysokie koszty zakupu oraz trudności w obróbce.

Drewno bukowe

Drugi gatunek, którego użycie warto rozważyć, przyciągający między innymi swoją unikalną kolorystyką, oscylującą od barwy żółtoczerwonej do czerwonobrunatnej. Lepiej wybierać jasne odcienie drewna bukowego pozwalające na rozświetlenie nawet bardzo ciemnych pomieszczeń, wręcz idealnie komponujące się jasnymi ścianami i innymi elementami wyposażenia. Buczynę cechuje wysoka odporność na zawilgocenie, ale niższa na ścieranie, dlatego stosuje się ją tam, gdzie nie będzie narażona na intensywną eksploatację.

Drewno jesionowe

Ostatni z najczęściej wybieranych gatunków, z których warto zrobić drewniane schody wewnętrzne, a jego właściwości nie ustępują dębinie, można śmiało powiedzieć, że są z nią porównywalne. Barwa drewna jesionowego waha się od jasnożółtej do jasnobrązowej, więc także pomoże rozjaśnić ciemne i ponure pomieszczenia, a efektowne, wyraźnie zarysowanie słoje będą dodatkową ozdobą, szczególnie gdy ich piękno wydobędziemy z pomocą bezbarwnego lakieru. Jesion jest drewnem sprężystym, o wysokiej gęstości, co sprawia, że ma wyjątkowo wysoką odporność na kurczenie się oraz pękanie.

Nie są to oczywiście jedyne gatunki drewna nadającego się na konstrukcję schodów drewnianych, swoje zastosowanie znajduje również:

• brzoza;
• wiśnia;
• sosna;
• klon;
• orzech włoski;
• gatunki egzotyczne, takie jak np. mahoń, jatoba, hevea, meranti, movingi, ipe, iroko, cumaru.

Schody drewniane – zalety i wady wskazywane przez użytkowników

Wybór gatunków drewna jest olbrzymi i tylko od naszych wymagań oraz możliwości finansowych zależy, jaki wybierzemy. Nie da się jednak zaprzeczyć, że schody wykonane z drewna mają wiele zalet, zwłaszcza w porównaniu z analogicznymi konstrukcjami żelbetowymi i metalowymi. Czytając liczne opinie użytkowników, umieszczane np. na forach budowlanych, z łatwością zauważymy, że najczęściej podkreślają oni:

• sam materiał, czyli drewno, stawiane znacznie wyżej od betonu czy nierdzewnej stali;
• bogactwo różnych gatunków drewna i jego kolorystyki, dające olbrzymią dowolność wyboru, zaspokajającego praktycznie wszystkie potrzeby i wymagania przyszłych użytkowników;
• możliwość dopasowania do każdej aranżacji wnętrza, nowoczesnej czy klasycznej;
• łatwość obróbki poszczególnych gatunków umożliwiająca budowę niemal dowolnego rodzaju schodów, spiralnych, opartych często na metalowym szkielecie, prostych albo giętych;
• równie łatwy montaż, także w trudno dostępnych miejscach, czego nie można powiedzieć o schodach żelbetonowych, a wersję drewnianą bez problemu składa się z gotowych, przygotowanych i przyciętych na wymiar, elementów, zestawów przeznaczonych do samodzielnego montażu;
• budowę na dowolnym etapie stawiania domu;
• uczucie ciepła, komfortu i przytulności, a we wnętrzach, gdzie zamontowaliśmy schody wewnętrzne drewniane, panuje sprzyjający zdrowiu mikroklimat, który docenią przede wszystkim osoby cierpiące na alergię;
• wysoką trwałość, odporność i ich wytrzymałość na ewentualne uszkodzenia, zależną nie tylko od gatunku drewna, ale i jego systematycznej konserwacji, zabezpieczającej zwłaszcza przed destrukcyjnym działaniem wilgoci;
• uniwersalność zastosowania, doskonale nadają się bowiem nie tylko do domów jednorodzinnych czy wielopoziomowych mieszkań, ale i do domków letniskowych, które bardzo często budujemy właśnie z drewna w konstrukcji szkieletowej.

Zaletom, charakteryzującym schody drewniane, nie da się zaprzeczyć, lecz warto także zwrócić uwagę, jakie ich wady wskazują użytkownicy:

• wysoką, stale rosnącą cenę drewna oraz kłopoty z jego regularnymi dostawami do sklepów i marketów budowlanych;
• konieczność dobrej impregnacji z użyciem wysokiej jakości, często bardzo kosztownych preparatów;
• skrzypienie słyszalne przy chodzeniu, wynikające z samych właściwości drewna, materiału kurczącego się lub rozszerzającego pod wpływem czynników zewnętrznych, podwyższenia poziomu wilgotności w pomieszczeniu albo zmiany temperatury.

Schody drewniane – jakie rodzaje możemy zamontować w swoim domu

Jak wspomnieliśmy w poprzednim akapicie, istnieje wiele rodzajów schodów, można więc bez większych kłopotów dopasować je zarówno do dostępnej przestrzeni, jak i aranżacji wnętrza. Warto także bardziej szczegółowo zapoznać się z ich budową i możemy zetknąć się z następującymi konstrukcjami:

Schodami drewnianymi wspornikowymi

Znanymi również pod nazwą schodów siodłowych, w których stopnie opierają się na umieszczonej pod nimi centralnej belce nośnej, umieszczonej pomiędzy podłogą a konstrukcją stropu. W ten sposób robi się przede wszystkim schody jednobiegowe, proste, zazwyczaj bez żadnej zmiany kierunku biegu, chociaż można do nich też zaliczyć schody spiralne, które także pokonujemy na „jeden raz”, w górę albo na dół.

Największą zaletą takich schodów jest ich niewielki rozmiar, wręcz idealnie pasujący do niewielkich klatek schodowych oraz niska cena, na co wpływ ma mała ilość materiału potrzebnego do budowy. Wadą jest z kolei spora ilość stopni łącząca poszczególne kondygnacje, przez co stają się bardziej strome i trudniejsze do pokonania, zwłaszcza dla dzieci i osób starszych lub chorych, zwiększa się też ryzyko ewentualnego upadku.

Schodami drewniano – metalowymi

W których łączy się oba te materiały, z tym że z metalu jest przeważnie wykonana konstrukcja nośna schodów, wsporniki przytrzymujące stopnie oraz ewentualne balustrady. Mogą być one proste lub wykonane w efektowny sposób, gięte albo bogato zdobione. Różne gatunki drewna służą zazwyczaj tylko do zrobienia stopni oraz górnej części balustrady. Daje to bardzo ciekawe efekty wizualne, pasując, w wersji bez ozdób do stylu industrialnego, a w wersji zdobionej, do rustykalnego, a nawet do skandynawskiego, wprowadzając do niego odrobinę innowacji.

Schodami drewnianymi policzkowymi

Występujące w dwóch podgrupach. Pierwsza to konstrukcja, w której stopnie opierają się na dwóch belkach nazywanych policzkowymi, o dużym przekroju, gwarantujących całości odpowiednią stabilność. Belka policzkowa może być prosta albo wygięta, lecz wtedy musi zostać w kilku miejscach podparta dodatkowymi, wzmacniającymi ją wspornikami. Odmianą tych schodów jest konstrukcja policzkowo-sztycowa, w której belka jest umieszczona tylko z jednej strony stopni, a z drugiej podtrzymuje je odpowiednio wzmocniona balustrada.

Schodami drewnianymi modułowymi

To właśnie one są dostępne w postaci praktycznych zestawów w różnych rozmiarach, gotowych do natychmiastowego i najczęściej samodzielnego montażu. Złożone są z elementów drewnianych i metalowych, a ich najważniejszą zaletą jest możliwość dopasowania ich do własnych wymagań i złożenia dokładnie takich schodów, jakie potrzebujemy. Możemy wybierać spośród różnych rodzajów stopni, wsporników czy sposobu wykończenia balustrady, a sam montaż jest tak prosty, że poradzi sobie z nim każdy, kto ma trochę zdolności do majsterkowania.

Inne rodzaje schodów drewnianych

Wymienione powyżej schody drewniane, to nie jedyne rodzaje, jakie mogą połączyć kondygnacje w naszym domu. Inne, równie chętnie wybierane to:

• schody młynarskie, nazywane inaczej drabiniastymi, solidne, wytrzymałe na duże obciążenia, a ich prosta forma pasuje do każdego wnętrza;
• schody strychowe, także drewniana, ale składana konstrukcja złożona z kilku elementów połączonych zawiasami, o bezpiecznych, antypoślizgowych stopniach zintegrowane zazwyczaj z klapą zamykającą wejście na strych.

Piotr Płucienniczak

49 lat, copywriter, który w miarę bezproblemowo przeszedł w życiu niejeden remont. Mimo że wiele prac budowlanych leży poza moim zasięgiem, to lubię zdobywać nową wiedzę z tej pasjonującej dziedziny i dzielić się nią z innymi. Mam nadzieję, że to, o czym piszę, okaże się przydatne i pozwoli pomóc w budowie domu Waszych marzeń, a wszelkie remonty nie będą Wam już straszne.