Słowo spiżarnia wielu z nam kojarzy się z wręcz magicznym przemieszczeniem w domu rodziców czy dziadków, gdzie zakradaliśmy się aby szukać smakołyków. W spiżarni, czyli wydzielonym pomieszczeniu gospodarczym, faktycznie przechowywano produkty żywnościowe i nawet teraz warto posiadać je w swoim domu. Można śmiało powiedzieć, że spiżarnie wracają obecnie do łask, dlatego pokażemy ich wszystkie zalety, wady i sposób, w jaki należy ją urządzić.

Co to jest spiżarnia?

Jeszcze do niedawna ogólnie przyjęta definicja określała spiżarnię jako odrębne pomieszczenie gospodarcze wykorzystywane do przechowywania produktów żywnościowych. Trzymano w niej również gotowe potrawy przed podaniem ich na stół, lecz obecnie ta definicja została znacznie rozszerzona. Za spiżarnię coraz częściej uważamy szafkę czy szafki w kuchni, gdzie trzymamy produkty o długiej dacie przydatności do spożycia.

Jakie produkty spożywcze można przechowywać w domowej spiżarni?

Wiele produktów wymaga specyficznych warunków przechowywania, aby długo zachować świeżość. Zaliczamy do nich między innymi masło, szybko psujące się sery i pozostały nabiał, dżemy, czy niektóre warzywa i owoce. W spiżarni z kolei można przez dłuższy czas przechować:

• własnoręcznie zrobione przetwory w słoikach, np. dżemy i kompoty;
• żywność konserwową w puszkach, mięso, ryby czy potrawy warzywne;
• soki owocowe;
• produkty sypkie, takie jak mąka, ryż, kasze, płatki owsiane, lecz tylko w szczelnie zamkniętych opakowaniach;
• oleje i ocet;
• suche wędliny, które można efektownie powiesić w przewiewnym miejscu;
• wodę w butelkach i inne szczelnie zamknięte napoje.

Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby do spiżarni, pod warunkiem, że jest odpowiednio duża, wstawić dodatkową lodówkę lub pojemną zamrażarkę skrzyniową, niezależnie od tych, posiadanych w kuchni.

Spiżarnia w domu – jakie są jej zalety i wady?

Jak widać na podanych przykładach, ilość produktów spożywczych, które możemy trzymać w spiżarni jest naprawdę duża. Dlatego warto jest rozważyć jej posiadanie, najlepiej już na etapie budowy domu, oraz poznać wcześniej wszystkie zalety i wady takiego rozwiązania, podkreślane przez specjalistów w tej dziedzinie.

Zalety posiadania spiżarni w domu

Zaczniemy jak zawsze od zalet, zdecydowanie najważniejszych dla domowników, a przede wszystkim dla osoby czy osób odpowiedzialnych za codzienne przygotowanie posiłków. Do najważniejszych zalet posiadania odrębnej spiżarni w domu możemy zaliczyć:

• zwolnienie miejsca w kuchni, gdzie będą trzymane tylko produkty żywnościowe przeznaczone do bieżącego wykorzystania;
• łatwiejsze utrzymywanie porządku w kuchni;
• możliwość przechowywania w spiżarni większych zbiorczych opakowań np. mleka, soków czy cukru, które często można kupić w bardziej atrakcyjnej cenie;
• uniemożliwienie dostępu do żywności osobom nieupoważnionym, zabezpieczenie jej między innymi przed dziećmi;
• posiadanie większej ilości zapasów oznacza mniejszą częstotliwość robienia zakupów;
• możliwość robienia własnych zdrowych przetworów robionych z produktów pochodzących z ekologicznych, naturalnych źródeł.

Wady posiadania spiżarni w domu

Zalety wydają się oczywiste, lecz zanim z zapałem weźmiemy się za urządzanie spiżarni, trzeba poznać jej wady mogące wpłynąć na podjęcie ostatecznej decyzji:

• konieczność wyznaczenia w domu oddzielnego pomieszczenia o powierzchni umożliwiającej umieszczenie wszystkich produktów i jednocześnie swobodne poruszanie się;
• zakup całego niezbędnego wyposażenia spiżarni, półek, regałów, oświetlenia i systemu wentylacji, co może okazać się dosyć kosztowne.

Czy można urządzić domową spiżarnię w mieszkaniu w bloku?

Wiele osób chcących posiadać domową spiżarnię, pyta, czy można ją w jakiś sposób urządzić w mieszkaniu w bloku. W takim przypadku jedynym możliwym rozwiązaniem jest wydzielenie na ten cel części kuchni. Trzeba w niej będzie zamontować odpowiednio pojemne szafki, najlepiej robione na wymiar pozwalające w stu procentach wykorzystać całą dostępną przestrzeń. To właśnie tu bez trudu uda się pomieścić zapas żywności, jaką chcemy przechowywać.

Spiżarnia w domu – których zasad jej urządzenia warto przestrzegać?

Wszystkie prace związane z planowaniem, projektowaniem i urządzaniem domowej spiżarni uda się przeprowadzić w miarę bezproblemowo, jeśli będziemy przestrzegać kilku zasad wskazywanych przez profesjonalistów.

Zasada 1 – właściwe umiejscowienie spiżarni

O ile w mieszkaniu w budynku wielorodzinnym umieszczamy spiżarnię w kuchni, to w domu jednorodzinnym mamy o wiele szersze możliwości. Najlepsza i zalecana lokalizacja to ściana północna, najmniej nasłoneczniona, dzięki czemu w pomieszczeniu spiżarni zawsze będzie panować niższa temperatura niż w reszcie domu. Jeśli chodzi o wielkość pomieszczenia, to nie ma tu odgórnych wytycznych, ważne, aby można było pomieścić wszystko, co chcemy w nim trzymać i możliwość swobodnego poruszania się. Na spiżarnię można również przeznaczyć część zintegrowanego z budynkiem garażu albo piwnicy.

Długie zachowanie produktów spożywczych w świeżości zapewnia temperatura w przedziale od 10 do 15 stopni Celsjusza i jednoczesna wilgotność na poziomie nieprzekraczającym 60%, co może zapewnić wydajny system mechanicznej wentylacji. W odrębnej spiżarni nie powinno się też montować ogrzewania, wystarczy tylko ciepłe powietrze przedostające się z innych części domu, co pozwoli uniknąć rozwoju bakterii mogących powodować psucie się żywności.

Zasada 2 – dobór niezbędnego wyposażenia

Przechodzimy teraz do kolejnego kroku, doboru wyposażenia naszej domowej spiżarni bezpośrednio wpływającego na komfort korzystania z niej. Wszystko, co chcemy umieścić w tym pomieszczeniu, warto zaplanować już na etapie projektowania domu, co pozwoli uniknąć późniejszych kosztownych modernizacji. Planując wyposażenie spiżarni musimy bezwzględnie wziąć pod uwagę takie elementy jak:

• drzwi, wbrew pozorom niezwykle ważne, jeśli mają zabezpieczyć przed wejściem dzieci czy innych nieprzewidzianych gości. Oczywiście nie muszą to być drzwi antywłamaniowe, ale solidny zamek na pewno się przyda. Warto też wcześniej zaplanować sposób otwierania drzwi, tradycyjnie uchylne, otwierane lewo lub prawostronnie i najlepiej na zewnątrz, a jeśli nie mamy za dużo miejsca, to lepiej sprawdzą się drzwi przesuwne lub harmonijkowe;
• podłoga i ściany, a podłoga powinna być łatwa do utrzymania w czystości, najlepiej pokryć ją płytkami ceramicznymi, którą szybko umyjemy w przypadku pęknięcia jakiegoś słoika czy butelki. Jeśli zaś chodzi o ściany, to warto pomalować je oddychającą farbą ułatwiającą utrzymanie właściwego poziomu wilgotności w spiżarni;
• półki i regały, które możemy zaprojektować od podstaw, albo wykorzystać gotowe modułowe zestawy do samodzielnego montażu, jakie bez problemu kupimy w sklepach meblowych i marketach budowlanych. Dobrym wyborem są regały magazynowe lub piwniczne, lecz koniecznie o ażurowej konstrukcji zapewniającej dobry przepływ powietrza i głębokości półek minimum 30 cm. Półki i szafki można też zamontować na ścianach spiżarni, a jeśli chodzi o materiały, z których zostały zrobione, to muszą być przede wszystkim odporne na działanie wilgoci i łatwe do mycia. Dobrze sprawi się tu drewno lub płyta MDF, pokryte lakierem wodoodpornym, a same produkty, zwłaszcza sypkie i higroskopijne, należy przechowywać w szczelnie zamkniętych atestowanych pojemnikach, przeznaczonych do kontaktu z żywnością.

Zasada nr 3 – oświetlenie spiżarni

Skoro spiżarnię powinno się urządzać w pomieszczeniu pozbawionym okien, to musimy pamiętać o zamontowaniu sztucznego oświetlenia. Oczywiście mówimy wyłącznie o lampach wyposażonych w energooszczędne żarówki LED, punktowe lampy oświetlające poszczególne półki czy ich grupę. Z dostępnych w sprzedaży żarówek LED należy wybierać modele o “ciepłej” barwie światła, dające oświetlenie zbliżone do naturalnego i niezniekształcające kolorów.

W ten sposób zaoszczędzimy na wysokości rachunków za prąd, szczególnie, gdy zamontujemy oddzielne włączniki, dzięki czemu nie trzeba będzie włączać całego oświetlenia naraz. Dobrym pomysłem jest też automatyczny czujnik światła “zapalający” je po wejściu do spiżarni i “gaszący” po wyjściu, oparty np. na fotokomórce.

Zasada nr 4 – wydajny system wentylacji

Brak okien w spiżarni może stwarzać problemy z wymianą powietrza w tym pomieszczeniu, co również nie sprzyja drugiemu przechowywaniu żywności. Spiżarnia powinna więc być odpowiednio wentylowana, musi to być co najmniej wentylacja grawitacyjna działająca na zasadzie konwekcji, czyli ruchu powietrza. Dociera ono do spiżarni przez izolowane kanały zakończone kratkami wentylacyjnymi, które należy regularnie czyścić.

Jeszcze lepszym rozwiązaniem jest system wentylacji mechanicznej z wentylatorem elektrycznym, który wymusza ruch i wymianę powietrza, także wymagający regularnych zabiegów konserwacyjnych. Właściwa wentylacja pozwoli nie tylko na utrzymanie zalecanej temperatury w spiżarni, ale i wilgotności powietrza uniemożliwiającej psucie się żywności, rozwój chorobotwórczych bakterii, pleśni i grzybów.

Zasada nr 5 – utrzymanie porządku

Kiedy mamy już urządzoną spiżarnię, to trzeba zawsze dbać o zachowanie w niej idealnego porządku, nie zaniedbywać regularnego sprzątania, jeśli nie chcemy mieć inwazji insektów czy gryzoni w całym domu. Przechowywane produkty należy regularnie przeglądać, usuwając te po terminie ważności, warto je również posegregować według daty przydatności do spożycia.

Utrzymanie porządku na półkach ułatwi też podział zapasów na kilka grup i należy trzymać oddzielnie produkty zbożowe, produkty mleczne, warzywa i owoce, konserwy i przetwory domowe, wszystkie dokładnie opisane na opakowaniach.

Piotr Płucienniczak

49 lat, copywriter, który w miarę bezproblemowo przeszedł w życiu niejeden remont. Mimo że wiele prac budowlanych leży poza moim zasięgiem, to lubię zdobywać nową wiedzę z tej pasjonującej dziedziny i dzielić się nią z innymi. Mam nadzieję, że to, o czym piszę, okaże się przydatne i pozwoli pomóc w budowie domu Waszych marzeń, a wszelkie remonty nie będą Wam już straszne.