Decydując się na budowę domu jednorodzinnego, chcemy, aby zapewniał nie tylko poczucie bezpieczeństwa, lecz stanowił również miejsce wypoczynku, spokojnego i beztroskiego relaksu po długim, ciężkim dniu pracy. Zanim jednak stanie się to możliwe, powinniśmy pomyśleć o jego ważnych elementach wykończenia to umożliwiających, a tym, którego zdecydowanie nie wolno nam pominąć, jest przydomowy taras. Nie ma przecież nic przyjemniejszego niż spędzenie wolnego czasu z bliskimi na świeżym powietrzu, w otoczeniu pięknego ogrodu z filiżanką ulubionej kawy w ręku.

Taras – o czym musimy pamiętać, zanim zaczniemy budowę

Można powiedzieć, że prawidłowo zbudowany taras jest przedłużeniem domu i dlatego przed rozpoczęciem prac trzeba dokładnie przemyśleć jego konstrukcję, tak, aby komponował się z całością bryły i stylu wykończenia budynku. Zanim zabierzemy się za sporządzenie projektu, musimy pamiętać o uwzględnieniu w nim kilku niezwykle istotnych czynników, rzutujących bezpośrednio na późniejszy komfort korzystania z tarasu, takich jak:

1. Projekt i lokalizacja

Jest to zdecydowanie rzecz, od której powinniśmy zacząć wszelkie prace, najlepiej jeszcze na etapie projektowania samego budynku, uwzględniając między innymi jego wielkość, usytuowanie względem stron świata czy wymiary samej działki. Pomyślmy również o tym, w jakich godzinach najczęściej będziemy z niego korzystać i z jakiego pomieszczenia w domu chcemy do niego wychodzić, zazwyczaj odbywa się to z salonu albo kuchni. Najlepszą i zalecaną lokalizacją tego miejsca wypoczynku jest południowa, ewentualnie południowo-wschodnia nasłoneczniona strona budynku, zapewniająca ciepło w godzinach rannych, ale już przyjemny chłód w popołudniowych. Niestety nie zawsze jest to możliwe, ale i tak taras musi bezwzględnie znajdować się bezpośrednio na połączeniu domu z ogrodem, na jego tyłach, dając tak potrzebne poczucie prywatności.

2. Wielkość i kształt

Kolejnym elementem, jaki należy uwzględnić przed rozpoczęciem budowy, jest wielkość tarasu, warunkowana ilością osób, jakie będą z niego korzystały. Tutaj ponownie musimy uwzględnić wielkość działki oraz przepisy określające odległość tarasu od sąsiedniej posesji, która nie może być mniejsza niż 1,5 m. Warto również wziąć pod uwagę także jego kształt, chcemy przecież na nim ustawić wygodne meble, krzesła, ławy i stolik, a przyjmuje się, że powinny bez problemu zmieścić się na konstrukcji o rozmiarach 2,5 na 2,5 m, czyli idealnym kwadracie. Ta wielkość może oczywiście ulec zmianie, jeśli planujemy także inne elementy wyposażenia np. zamontowany na stałe betonowy grill, czy równie często spotykany na tarasach zewnętrzny kominek albo rośliny w kamiennych lub betonowych doniczkach. Najlepszym rozwiązaniem jest zaprojektowanie tarasu o powierzchni minimum 10 m2, a najbardziej optymalna 12 – 15 m2 pozwoli już na realizację większości naszych pomysłów co do sposobu jego wykończenia. Zmieścimy na nim nie tylko wszystko, z czego będziemy na co dzień korzystać, ale zachowamy też pełną swobodę poruszania się. Często pomijanym elementem konstrukcji tarasu jest jego właściwe nachylenie, które zawsze powinno wynosić około 2 stopni w stronę ogrodu, co umożliwi swobodny odpływ wody, a nie jej zbieranie się przy ścianie budynku, co z czasem może doprowadzić do jej uszkodzenia.

3. Zadaszenie, ruchome lub stałe

Wypoczywając w ogrodzie, chcemy zazwyczaj korzystać z niego niezależnie od pogody, co może nam z kolei umożliwić zadaszenie tarasu, chroniące przed zmiennymi warunkami atmosferycznymi, ponieważ nie zawsze można liczyć na piękną, słoneczną aurę. Możemy zdecydować się na dwa najpopularniejsze rodzaje zadaszenia, składane albo stałe, a każde z nich bez większych problemów będziemy w stanie wykonać samodzielnie. Wersja składana to najczęściej praktyczna markiza z wodoodpornego materiału rozpiętego na lekkim, ale wytrzymałym stelażu z aluminium, mocowana do powierzchni ściany i rozkładana ręcznie albo automatycznie w razie potrzeby. Częściej jednak decydujemy się na wersję stałą, stanowiącą nie tylko skuteczną ochronę przed deszczem, lecz jednocześnie efektowną ozdobę, dopasowaną do innych elementów wykończeniowych tarasu i ogrodu.

Ten rodzaj dachu to nic innego niż konstrukcja w postaci słupów nośnych, drewnianych, zaimpregnowanych i polakierowanych dla ochrony przed wilgocią. Osadza się je bezpośrednio w płycie tarasu albo przygotowanych wcześniej betonowych stopach, co ochroni drewno także przed destrukcyjnym wpływem procesów biologicznych zachodzących w gruncie. Taka konstrukcja zadaszenia może być samonośna, ale częściej krokwie montuje się jedną stroną do ściany budynku i pokrywa szczelnym poszyciem, panelami z tworzyw sztucznych, blachodachówką albo deskami, pokrywane później gontami bitumicznymi. Wszystko zależy od naszej pomysłowości, lecz musimy pamiętać, że zadaszenie stałe oprócz licznych zalet, ma także pewne wady. Najważniejszą jest znaczne ograniczenie dostępu dziennego światła w pomieszczeniu, do którego bezpośrednio przylega taras, a jeśli chcemy na nim przebywać także wieczorem, będziemy musieli ponieść pewne koszty montażu dodatkowego oświetlenia.

4. Materiały stosowane do budowy i wykończenia powierzchni

Nie da się ukryć, że taras jest częścią budynku najbardziej narażoną na różnego rodzaju uszkodzenia powodowane np. zmiennymi warunkami pogodowymi i dlatego należy do jego budowy oraz wykończenia wybierać materiały najwyższej jakości. Najczęściej stosujemy w tym celu trzy rodzaje materiałów:

• ceramiczne, płytki, gres, płyty betonowe czy kostka brukowa. Jeśli decydujemy się na taki sposób wykończenia powierzchni tarasu, to powinniśmy przed zakupem uwzględnić kilka istotnych właściwości takich materiałów. Jest to przede wszystkim odporność na niskie temperatury chroniąca przed pękaniem i niski stopień nasiąkliwości, który nie powinien przekraczać 3%, zabezpieczający dany materiał przed wpływem wilgoci. Warto także zwrócić uwagę na sposób wykończenia powierzchni gresu czy płytek, jak najwyższy współczynnik antypoślizgowy chroniący przed poślizgnięciem się i kontuzją, zalecany waha się od R9 aż do R14, a równie istotna jest odporność materiału na ścieranie w wyniku intensywnego, wieloletniego użytkowania;
• naturalny kamień, dostępny najczęściej w postaci gotowych płytek z granitu, alabastrów lub piaskowca, nadających tarasowi niepowtarzalny wygląd, wymagających jednak właściwej i regularnej konserwacji. Trzeba go impregnować z użyciem specjalnie przeznaczonych do tego kosztownych preparatów, usuwających jednocześnie wszystkie zabrudzenia gromadzące się niestety szybciej niż na płytkach ceramicznych, a jedyny wyjątek stanowi tu twardy, odporny granit, prawie całkowicie odporny na wilgoć i brud, który można myć za pomocą zwyczajnej myjki ciśnieniowej;
• drewno, zdecydowanie najpopularniejszy materiał budowlany, z którego można zbudować nie tylko dom w konstrukcji szkieletowej, ale równie często jest wybierany na taras, zarówno na jego konstrukcję nośną, czyli legary, jak i wykończenie powierzchni. Można użyć w tym celu różnych gatunków drewna, przyjęło się jednak stosować zasadę, że legary robi się z najtwardszych, nawet dębu czy buku, a bardziej miękkie, sosna lub świerk służą do zrobienia desek na pokrycie. Równie często swoje zastosowanie znajdują nie rodzime, lecz egzotyczne gatunki, przyciągające wzrok swoją niepowtarzalną kolorystyką i unikalnym układem słojów, takie jak teak, cumaru, bangkirai, ipe, tatajuba czy merbau. Poważną wadą drewna jest jednak jego wysoka wrażliwość na wilgoć, dlatego niezależnie, na jakie się zdecydujemy, musimy pamiętać o jego starannej impregnacji oraz regularnego lakierowania lub bejcowania, podkreślającego jednocześnie efektowny wygląd.

Taras – dwa najczęściej stosowane rozwiązania jego budowy

Przydomowy taras możemy wykonać na wiele sposobów, lecz dwa najczęściej stosowane rozwiązania to konstrukcja drewniana oraz taras betonowy montowany na gruncie. Każde ma swoje zalety i wady, które warto poznać, zanim zdecydujemy się na jedno z nich.

1. Taras drewniany krok po kroku

Budowa tarasu drewnianego jest prostsza, niż początkowo może nam się wydawać, a przy odrobinie umiejętności i wykorzystaniu odpowiednich narzędzi, można z tym sobie poradzić nawet samodzielnie, bez konieczności zatrudniania fachowców. Najczęściej układamy taki taras w tradycyjny sposób, podobnie jak podłogę z desek, z użyciem drewnianych belek oraz legarów, stanowiących jego konstrukcję nośną. Pierwsze co musimy zrobić, to wyznaczenie obrysu przyszłego tarasu za pomocą wbitych z ziemię palików i rozciągniętych pomiędzy nimi linek, co będzie stanowiło podstawę do położenia legarów.

Następnie oczyszczamy dokładnie teren z roślinności na głębokość około 20 – 30 cm, dokładnie wyrównujemy całą powierzchnię i przygotowujemy w niej dołki pod słupki fundamentowe. Robi się je metodą tzw. szalunku traconego, mają średnice 25 – 30 cm i to właśnie na nich zamontujemy konstrukcję nośną, układając zabezpieczone przed wilgocią belki o przekroju co najmniej 8 na 10 cm, a na nich legary o podobnym przekroju, rozmieszczone w odległości 50 cm od siebie. Cała konstrukcja jest mocowana do bloczków betonowych długimi śrubami, uniemożliwiającymi jej przesuwanie nawet przy dużym obciążeniu i dopiero po wykonaniu tych prac możemy zabrać się za ułożenie desek podłogi tarasu. Mocujemy je za pomocą wkrętów do legarów, pamiętając, aby stosować wyłącznie wkręty mosiężne lub zrobione ze stali nierdzewnej, odporne na korozję, a na legarach położyć wcześniej folię izolacyjną.

Deski, w przeciwieństwie do podłogi, nie mogą ściśle do siebie przylegać, należy zostawić pomiędzy nimi około 3 – 5 mm przerwy ułatwiającej odprowadzanie wilgoci i zapobiegającej wypaczaniu drewna przy zmianach jego rozmiaru w wyniku różnicy temperatur czy wilgotności powietrza. Ostanie, co musimy zrobić, to dokładnie zaimpregnować powierzchnię, zwłaszcza w miejscach wkręcania drewna bądź docinania desek. Rodzaj impregnatu dobieramy w zależności od gatunku drewna i może to być bejca lub lakier, a w przypadku gatunków egzotycznych najlepiej sprawdza się olejowanie.

2. Taras betonowy na gruncie

Drewno ma z pewnością wiele niepodważalnych zalet, jest jednak wrażliwe na wilgoć i nawet przy regularnej konserwacji może z czasem ulec uszkodzeniu, co naraża nas na koszty wymiany poszczególnych elementów lub nawet całego tarasu. Można na szczęście tego uniknąć, decydując się na taras betonowy, mocowany na gruncie, z pewnością trwalszy niż jego drewniany odpowiednik.

W przypadku tarasu na gruncie również rozpoczynamy pracę od przygotowania wykopu według wyznaczonych wcześniej granic, na dno wykładamy materiał izolacyjny, warstwę żwiru o grubości 30 – 50 cm, na którą wylewamy 10 cm betonu. Na całość kładziemy folię budowlaną albo papę, stanowiące izolację zabezpieczającą przed wodą i dopiero na tak przygotowaną powierzchnię wylewamy właściwą warstwę betonu, płytę nośną przyszłego tarasu, o grubości minimum 10 cm. Istotny jest tu także dobór właściwej mieszanki betonowej, zapewniającej jak najwyższą trwałość konstrukcji, a najczęściej stosuje się w tym celu beton klasy B15 lub B20. Charakteryzuje się on między innymi wysoką odpornością na nacisk, dlatego znajduje powszechne zastosowanie do wszystkich elementów przenoszących duże naprężenia, płyt fundamentowych, nadproży czy stropów albo w konstrukcji wytrzymałych i szczelnych szamb betonowych. Wylewkę można dodatkowo wzmocnić stalowym zbrojeniem nadającym mu jeszcze większą wytrzymałość, należy też wykonać dylatację pomiędzy tarasem a ścianą budynku. Zostawiamy tam wolną przestrzeń, około 2 cm, którą następnie wypełniamy styropianem i uszczelniamy elastycznym izolatorem np. pianką silikonową.

Na tak przygotowaną wylewkę ponownie kładzie się warstwę izolacji, którą może być folia w płynie, specjalna substancja oparta na żywicach syntetycznych, przeznaczona do pokrywania wszelkich betonowych, ceramicznych i kamiennych powierzchni, doskonale zabezpieczająca je przed wilgocią. Dopiero na tak przygotowanej płycie betonowej można układać wybrany materiał wykończeniowy, płytki ceramiczne, gres, czy płyty kamienne, co robi się za pomocą zaprawy, cementowej albo cementowo-wapiennej, pamiętając o dokładnym pokryciu od spodu każdej płytki. Pozostawienie choćby najmniejszej wolnej przestrzeni otwiera drogę dla wilgoci, co kończy się najczęściej odpadaniem płytek. Po wyschnięciu zaprawy przystępujemy do fugowania elastyczną zaprawą mrozoodporną, pilnując dokładności ich wykonania, co również zabezpiecza powierzchnię tarasu przed wilgocią.

Piotr Płucienniczak

49 lat, copywriter, który w miarę bezproblemowo przeszedł w życiu niejeden remont. Mimo że wiele prac budowlanych leży poza moim zasięgiem, to lubię zdobywać nową wiedzę z tej pasjonującej dziedziny i dzielić się nią z innymi. Mam nadzieję, że to, o czym piszę, okaże się przydatne i pozwoli pomóc w budowie domu Waszych marzeń, a wszelkie remonty nie będą Wam już straszne.