Budując dom, musimy dokładnie zaplanować przeprowadzenie wszystkich związanych z tym prac, każdy ich etap traktując z taką samą starannością. Zaczynamy zazwyczaj od zakupu i przygotowania działki do budowy, wybierając jednocześnie projekt przyszłego budynku i wykonawców, czyli godną naszego zaufania firmę budowlaną. Kiedy już mamy to za sobą, tak jak i wszystkie niezbędne formalności, można wreszcie przystąpić do realizacji naszych zamierzeń, począwszy od kopania wykopów pod fundamenty, poprzez konstrukcję ścian zewnętrznych budynku, aż po jego zwieńczenie, czyli dach. Znaczenia tego ostatniego elementu nie da się zlekceważyć, ma on bowiem do spełnienia niezwykle istotną funkcję, wpływając nie tylko na estetykę zewnętrznej bryły domu, ale przede wszystkim chroniąc jego wnętrze przed wszystkimi niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi. Prawidłowe wykonanie dachu nie jest proste i lepiej zdać się w tej kwestii na pomoc specjalistów, zarówno od samej jego więźby, czyli drewnianego szkieletu, jak i kładzenia na niego wybranego szczelnego pokrycia.

Budowa dachu – jak uniknąć często spotykanych błędów

Podobnie jak przy innych częściach budowanego domu, także tutaj warto podzielić pracę na kilka odrębnych etapów, po każdym wykonując dokładną kontrolę jakości tego, co już zrobiliśmy. Pozwoli to uniknąć katastrofalnych w skutkach błędów, mogących nie tylko wpłynąć na całą konstrukcję budynku, ale i przez to również na bezpieczeństwo domowników. Najczęściej jest to brak odpowiednio wykwalifikowanych fachowców, cieśli i dekarzy z wieloletnim doświadczeniem zawodowym, znających wszystkie aspekty swojej pracy. Tylko oni będą w stanie wykonać więźbę zgodnie z przyjętym i zaakceptowanym projektem, która oprze się każdym warunkom, w jakich będzie eksploatowana. Inny, równie często popełniany błąd, to samodzielna zmiana sporządzonego wcześniej projektu dachu, skutkująca właśnie osłabieniem wspomnianej konstrukcji budynku. Zdecydowanie nie warto też oszczędzać na potrzebnych materiałach, a zwłaszcza drewnie, które powinno być właściwie sezonowane i zaimpregnowane oraz na wybranym rodzaju pokrycia dachowego.

Czynniki istotne przy doborze pokrycia dachowego

Dachu, podobnie jak innych elementów budynku, takich jak np. instalacji wodno – kanalizacyjnej czy podłóg w każdym pomieszczeniu, nie da się zrobić bez wcześniejszego przygotowania projektu. Sama, niewidoczna z zewnątrz konstrukcja więźby dachowej, jak i jej pokrycie będą musiały znieść wieloletnie użytkowanie w różnych warunkach i dlatego nie można w tej kwestii zdać się na przypadek, powinien się tym zająć profesjonalny architekt, uwzględniający podczas pracy takie czynniki jak:

• rodzaj dachu, jedno lub wielospadowego, o zróżnicowanym stopniu skomplikowania, co decyduje o rodzaju zastosowanej więźby i pokrycia;
• rozpiętość ścian nośnych budynku, przy niewielkich odległościach montuje się stosunkowo prostą więźbę krokwiową, ale przy większych, powyżej 10 m, zachodzi konieczność zastosowania skomplikowanych i droższych systemów kratownicowych;
• kąt nachylenia dachu, warunkujący przede wszystkim rodzaj pokrycia, jaki można na nim zastosować;
• sam rodzaj pokrycia, lekkiego lub ciężkiego;
• ewentualne okna montowane w dachu;
• możliwości finansowe przyszłego właściciela lub inwestora, także mające wpływ na wybór poszycia, ale najtańsze pokrycia dachowe nie są najlepszym wyborem i już po krótkim czasie ich użytkowania mogą nadawać się do wymiany.

Pokrycia dachowe – podstawowe kryteria podziału

Ilość pokryć dachowych, jakie bez większych problemów znajdziemy w sklepach lub marketach budowlanych, może przyprawić o ból głowy, znacznie utrudniając podjęcie ostatecznej decyzji. Warto więc przedtem zdefiniować samo to pojęcie, a jest to po prostu materiał ułożony na ostatniej warstwie dachu, stanowiący ochronę przed słońcem, wilgocią, zmiennymi temperaturami oraz hałasem. Jak widać, musi znieść naprawdę sporo, a niekiedy dochodzą do tego jeszcze silne wiatry, dlatego trzeba wybierać najlepsze, gwarantujące najwyższą wytrzymałość. Dostępne na rynku pokrycia dachowe możemy podzielić na dwie podstawowe grupy:

• pokrycia lekkie, do których zaliczamy popularne gonty bitumiczne, papy termozgrzewalne, blachy i dachówki robione ze stali ocynkowanej, aluminium albo poszycie z tworzyw sztucznych. Niestety ta lekkość idzie najczęściej w parze z mniejszą wytrzymałością, chociaż nie zawsze jest to regułą;
• pokrycia ciężkie, przede wszystkim materiały ceramiczne, będące w użyciu od tysięcy lat, w ostatnich latach robione już nie tylko z gliny, ale też z nowoczesnych mieszanek betonowych. Ich największą zaletą jest wyższa odporność niż samej gliny, ale wadą nadal pozostaje duży ciężar.

Pokrycia dachowe – najczęściej stosowane rodzaje

Te dwie główne grupy pokryć można podzielić na mnóstwo podgrup, jednak zaledwie kilka z nich zyskało olbrzymią popularność i jest powszechnie używanych do krycia dachów budynków mieszkalnych, przemysłowych czy użyteczności publicznej. Przyciągają użytkowników nie tylko swoją trwałością, ale i prostotą ułożenia, a najczęściej decydujemy się na:

1. Dachówki ceramiczne – klasyka znana i stosowana od stuleci

Pierwszym i chyba najbardziej znanym typem pokryć dachowych, tradycyjnie używanym w wielu kulturach całego świata, jest dachówka ceramiczna. Dobrze wykonane i przede wszystkim prawidłowo ułożone dachówki bez problemu zniosą wszelkie warunki eksploatacji, a mimo że ich trwałość jest zazwyczaj obliczana na około 100 lat, to przetrwają nawet kilka razy dłużej. W procesie produkcji wykorzystuje się obecnie nowoczesne, ekologiczne materiały, dodawane do mieszanki gliny i wapnia, w celu podniesienia jej i tak dobrych właściwości izolacyjnych. Dachówki ceramiczne możemy nabyć w wielu wariantach kolorystycznych, co pozwala dopasowanie ich do odcienia elewacji czy innych elementów budynku, pasujących zarówno do klasycznych, jak i modernistycznych budynków. Pokrycie ceramiczne ma również wiele niepodważalnych zalet, spośród których najważniejsze to:

• wodoodporność i mrozoodporność, na co wpływ ma gładka powierzchnia dachówki ułatwiająca odprowadzanie wody, a warstwa glazury zabezpiecza z kolei przed wsiąkaniem wilgoci, co w warunkach niskich temperatur mogłoby doprowadzić do pękania. Takie wykończenie zwiększa też odporność na odkształcenia;
• izolacja dźwiękowa, dobra ochrona wnętrza budynku przed hałasem zewnętrznym. Jeśli jednak w powierzchni dachu będą przewidziane okna, to one również muszą charakteryzować się podobnym współczynnikiem izolacji. Podobna zasada dotyczy również drzwi prowadzących na balkon, także często stanowiący część konstrukcji dachu;
• estetyka, z którą może się równać mało który materiał stosowany na pokrycie dachu. Dachówki ceramiczne zawsze prezentują się niezwykle elegancko, nadając budynkowi wyjątkowego stylu i elegancji.

Niestety, zanim się na nią zdecydujemy, powinniśmy również poznać wady takiego rozwiązania, a największą jest z pewnością wysoka cena, zarówno zakupu, jak i samego położenia. Można ją nieco obniżyć, decydując się na dachówki betonowe, ale różnica nie będzie aż tak wielka. Kolejną, równie istotną wadą ceramicznego pokrycia dachu jest jego waga, wymagająca zastosowania odpowiednio wzmocnionej więźby, jak i wzmocnień ścian zewnętrznych, do których będzie mocowana.

2. Materiały bitumiczne – dachówki gonty i papa termozgrzewalna

Ten rodzaj pokryć sprawdza się praktycznie przy każdej konstrukcji dachu, niezależnie od jego powierzchni czy kąta nachylenia, a niewielka waga ułatwia też wykonanie wszystkich prac montażowych. Jeszcze do niedawna jedynym znanym i powszechnie stosowanym materiałem tego typu była papa, początkowo żmudnie klejona z użyciem lepiku, zastąpiona następnie przez odmianę termozgrzewalną. Obecnie jednak coraz częściej zastępują ją praktyczniejsze dachówki bitumiczne, nazywane również gontami, które można śmiało nazwać pokryciem uniwersalnym, o wyjątkowo szerokim zastosowaniu. Przypominają one nieco przycięte na wymiar kawałki papy, mają też podobną budowę, złożoną z odpornego na uszkodzenia rdzenia zrobionego najczęściej z tworzywa sztucznego albo włókna szklanego, pokrytego obustronnie warstwą masy bitumicznej wymieszanej z mineralnymi drobinkami. Gonty bitumiczne, podobnie jak ich ceramiczne odpowiedniki, możemy dostać w najróżniejszych kolorach i kształtach przypominających tradycyjne dachówki, gładkie lub bogato zdobione. Do ich zalet zaliczamy przede wszystkim atrakcyjną cenę, wysoką odporność na niskie i wysokie temperatury, odkształcenia oraz wilgoć, a wady to z kolei konieczność dokładnego wyrównania powierzchni przed montażem. Dach należy wcześniej wyłożyć deskami, a montaż musi być także dokonywany w odpowiednich warunkach pogodowych, w temperaturze nieprzekraczającej 5 – 10 stopni, materiał bitumiczny jest też stosunkowo mało odporny na czynniki biologiczne, pleśń lub zarastanie mchem.

3. Blachodachówki i blachy – lekkie, mocne i łatwe do położenia

Patrząc na rynek pokryć dachowych, można z łatwością zauważyć, że najczęściej używanym ich typem stała się blachodachówka. Produkuje się ją zazwyczaj z blachy stalowej zabezpieczonej przed korozją, a w droższych modelach z lekkiego, ale niemal tak samo wytrzymałego aluminium. Ochronę przed destrukcyjnym wpływem rdzy najczęściej stanowi obustronny ocynk, ale równie często blachodachówki są malowane specjalną farbą lub pokrywane akrylem. Ten rodzaj pokrycia znajduje swoje zastosowanie najczęściej w budynkach mieszkalnych, w domach jednorodzinnych, podobnie jak gonty, przy prawie każdej konstrukcji dachu. Nie nadają się jednak do dachów o skomplikowanej bryle, pełnej balkonów czy wykuszy, kiedy to może być problem zarówno z dopasowaniem, jak i właściwym ułożeniem poszczególnych elementów pokrycia. W innych budynkach, o znacznie większej powierzchni dachu, stosuje się raczej blachy faliste albo trapezowe. Blachodachówka może mieć rozmaite kształty, przypominając nawet dachówki ceramiczne, a jej największą, wpływającą na popularność zaletą jest niewielka masa, która nie przekracza zazwyczaj 5 kg na 1 m powierzchni. Jest także, przy nieuszkodzonej izolacji, całkowicie odporna na wilgoć, przemarzanie, oddziaływanie promieniowania słonecznego i łatwa do utrzymania w czystości, a mycie odbywa się z użyciem myjki ciśnieniowej.

Za największą wadę uznaje się z kolei niski poziom ochrony przed hałasem, którego dodatkowym źródłem jest sama blacha, najbardziej słyszalnego podczas opadów atmosferycznych. Blachodachówki są także, podobnie jak opisane powyżej materiały, oferowane w wielu kolorach, jako praktyczne panele, które można dopasować do kształtu i powierzchni danego dachu. Warto kupować je od renomowanego producenta, oferującego oprócz samych blach, także wszystko, co będzie do ułożenia, elementy wykończeniowe, takie jak kalenice, blachy osłonowe, rynny czy wiatrownice. Wielu producentów zapewnia także profesjonalny montaż realizowany przez specjalnie przeszkolonych pracowników oraz pomoc w doborze rodzaju pokrycia do konkretnego dachu, z uwzględnieniem wszystkich opisanych powyżej czynników.

Piotr Płucienniczak

49 lat, copywriter, który w miarę bezproblemowo przeszedł w życiu niejeden remont. Mimo że wiele prac budowlanych leży poza moim zasięgiem, to lubię zdobywać nową wiedzę z tej pasjonującej dziedziny i dzielić się nią z innymi. Mam nadzieję, że to, o czym piszę, okaże się przydatne i pozwoli pomóc w budowie domu Waszych marzeń, a wszelkie remonty nie będą Wam już straszne.