Budując od nowa, czy modernizując, remontując już istniejący dom jednorodzinny, starannie dobieramy materiały budowlane i wykończeniowe, mając jednak przede wszystkim na uwadze wieloletnią bezawaryjną eksploatację. Wysoka jakość cegieł, pustaków, belek na więźbę dachową, jego poszycie oraz odpowiednia stolarka okienna lub drzwiowa z pewnością nam to zapewni, dlatego nie szczędzimy środków, wybierając z oferty najlepszych, renomowanych producentów. Jest to oczywiście ważne, lecz często zapominamy o jeszcze jednym istotnym czynniku, potrzebach domowników cierpiących na różne alergie, dla których stosowane zazwyczaj metody budowy i urządzania wnętrz mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia.

Alergia – zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia

Zanim poznamy, w jaki sposób ułatwić alergikom życie w nowym domu, powinniśmy wiedzieć, czym jest sama alergia oraz dlaczego tak istotne jest trzymanie się podczas budowy i wykończenia domu pewnych ściśle określonych zasad. Alergię, niezależnie od jej przyczyny i objawów, definiujemy jako reakcję organizmu na czynnik powodujący pewne reakcje organizmu, nazwany alergenem. Nie zawsze musi to być substancja stricte toksyczna, na którą przecież zareagowaliby również inni domownicy, może to być po prostu kurz, czy jakiś z pozoru nieszkodliwy składnik farby lub zaprawy murarskiej. Niestety, takich czynników jest tak dużo, że czasami trudno je prawidłowo zidentyfikować, dlatego powinien tym zająć się specjalista, umiejący również przeciwdziałać pojawiającym się, uciążliwym objawom alergii.

Najczęściej występujące objawy alergii

• duszności, kaszel, uczucie ucisku w klatce piersiowej;
• objawy skórne: wysypka, pokrzywka, obrzęk;
• katar, najczęściej wodnisty;
• zaburzenia widzenia, zapalenie spojówek;
• wymioty oraz biegunka;
• silny wstrząs anafilaktyczny prowadzący nawet do utraty przytomności i stanowiący zagrożenie dla życia.

Wszystko to razem wzięte wygląda wręcz strasznie, ale trzymając się kilku sprawdzonych zasad, możemy sprawić, że zbudujemy dom dla alergika, w którym poczuje się całkowicie bezpiecznie i nic nie będzie zagrażało jego zdrowiu.

Dom dla alergika – lokalizacja

Osobom zdrowym wydaje się, że dom można postawić w zupełnie dowolnym miejscu, jednakże w przypadku alergików, prawidłowa lokalizacja budynku ma wręcz pierwszorzędne znaczenie. Powiedzmy sobie szczerze, że dom dla alergika musi znajdować się jak najdalej od podstawowych czynników wywołujących jego chorobę, przede wszystkim pyłków pochodzących z kwitnących roślin. Wybierając działkę budowlaną, chcemy zazwyczaj mieć możliwość długich spacerów na łonie natury, dlatego decydujemy się na miejsce w pobliżu lasów, stanowiących niekiedy wręcz śmiertelne zagrożenie. Alergicy muszą zdecydowanie unikać takich lokalizacji, gdzie będą narażeni na bezpośrednie sąsiedztwo:

• łąk, z dużą ilością rosnących chwastów;
• pól, na których rosną zboża;
• lasów, szczególnie tych z drzewostanem liściastym.

Jak widać, nakłada to poważne ograniczenia, nikt jednak nie twierdzi, że należy zbudować lokum dla swoje rodziny w środku betonowego osiedla. Wystarczy tylko zachować właściwe odległości od wymienionych wyżej czynników, a dokładnie które z nich szkodzą, wykażą przeprowadzone badania i testy alergiczne. Podobne zasady należy również zastosować w przypadku urządzania ogrodu, unikając po prostu sadzenia roślin mogących powodować nasilenie się objawów choroby, chociaż nie zawsze uda się uczulić na to naszych sąsiadów.

Dom dla alergika – fundamenty

Kolejną sprawą, której również nie wolno nam zlekceważyć, jest odpowiednia konstrukcja fundamentów, dokładnie izolująca budynek od wilgoci. Zawilgocony dom to jedna z najczęstszych przyczyn różnych odmian alergii, szczególnie tych, powodowanych przez osadzającą się na ścianach pleśń czy równie niebezpieczne grzyby. Przed rozpoczęciem budowy warto też przebadać samo miejsce, sprawdzając, czy nie ma płytko położonych wód gruntowych i dopiero wtedy przystąpić do stawiania fundamentu, którym powinna być gruba, betonowa wylewka. Taka ława fundamentowa, zbrojona, wzmacniana, oparta na żelbetowej płycie i odizolowana od gruntu grubą warstwą masy bitumicznej, nie wpuści do wnętrza domu nawet odrobiny wilgoci.

Dom dla alergika – ściany zewnętrzne i wewnętrzne

Podobne zasady obowiązują w przypadku budowy i wykończenia ścian, stawianych najczęściej z najpopularniejszych materiałów ceramicznych, cegły, pustaka czy bloczków z betonu komórkowego. Niestety, nie da się w prosty sposób znaleźć ich zamienników, dlatego możliwość wystąpienia reakcji alergicznej można znacznie ograniczyć, wykańczając we właściwy sposób wewnętrzną powierzchnię ściany. Najistotniejszy jest tu dobór odpowiednich materiałów wykończeniowych, począwszy od gładzi tynkowej, aż po farby lub tapety. Surową powierzchnię z cegieł lub pustaków najlepiej jest pokryć gładzią gipsową, a można już dostać tego typu produkty przeznaczone specjalnie dla alergików, niezawierające w swoim składzie żadnych drażniących substancji. Gładź tynkowa, zwłaszcza gipsowa, umożliwia nie tylko uzyskanie wyjątkowo gładkich, estetycznych powierzchni, doskonale wchłania też unoszącą się w powietrzu wilgoć, ściana w ten sposób oddycha i nie osadzają się na niej wspomniane, groźne dla zdrowia pleśnie oraz grzyby.

Dom dla alergika – farby i tapety

Wedle takich samych zasad powinniśmy też dobierać farby, które zdecydowanie powinny być pozbawione takich składników jak:

• wszelkiego rodzaju rozpuszczalniki organiczne, zwłaszcza najbardziej szkodliwy formaldehyd;
• smoła węglowa, którą często zawierają farby, nosząca inną nazwę soli chromu;
• plastyfikatory, substancje poprawiające między innymi plastyczność danego materiału, szybkość jego krystalizacji, takie jak węglowodory chlorowane;
• winyl;
• izocyjaniany, stosowane do produkcji farb poliuretanowych, powodujące silne reakcje alergiczne, dostające się do organizmu przez drogi oddechowe.

Na szczęście na rynku pojawiło się już sporo materiałów wykończeniowych pozbawionych tych składników, a lekarze polecają alergikom nowoczesne farby silikonowe i krzemionkowe, oparte na naturalnych substancjach. Są to np. żywice lateksowe lub akrylowe, całkowicie bezpieczne, niewydzielające praktycznie żadnych alergenów. Warto również zainteresować się odmianami farb zawierającymi składniki bezpośrednio niszczące wszystkie niebezpieczne mikroorganizmy, fotokatalityczne, usuwające też przykre zapachy.

Farby stosowane w pomieszczeniach gdzie będą przebywać alergicy, muszą być wodorozcieńczalne i spełniać wszystkie surowe normy jakościowe obowiązujące w naszym kraju, posiadać certyfikat Polskiego Towarzystwa Alergologicznego i oznaczenie znakiem ekologicznym E. Specjaliści zalecają też w miarę możliwości unikania kładzenia na ściany tapet, a jeśli nam na nich zależy, to wybierajmy wyłącznie te papierowe, a nie winylowe. Jednak i w tym przypadku musimy liczyć się ze znacznym wzrostem wilgotności w pomieszczeniu, tworzącym środowisko wyjątkowo sprzyjające rozwojowi pleśni. Doskonale sprawdzają się z kolei okładziny robione z naturalnego korka, a pokryta nim ściana oddycha i nie osadza się na niej wilgoć. Część ścian w łazience, niepokrytą płytkami ceramicznymi malujemy wodoodporną farbą, którą można wielokrotnie zmywać.

Dom dla alergika – wykończenie i wyposażenie wnętrza

Kiedy postawimy już dom dla alergika w stanie surowym, wykańczając jedynie obustronnie ściany, przychodzi czas na pozostałe elementy wykończeniowe i całą resztę wyposażenia. Dotyczy to praktycznie każdego pomieszczenia, do którego wyposażenie najlepiej dobrać zgodnie ze wskazaniami specjalisty:

Podłoga

Jest to często omijany element, wpływający jednak w istotny sposób na możliwość wystąpienia objawów alergii. Mimo że do łask wróciły dywany i wykładziny dywanowe, ponownie modne, które chcemy mieć w naszych domach, to jednak lepszym rozwiązaniem na podłogę będzie naturalne drewno, deski lub parkiet. Drewno to materiał sprzyjający zdrowiu, hipoalergiczny, dający ponadto specyficzny, ale jednocześnie bardzo zdrowy mikroklimat. Decydując się na nie, musimy pamiętać o sposobie wykończenia powierzchnie takiej podłogi, wybierając bezbarwny lakier pozbawiony drażniących składników, także oparty na osnowie wodnej, a nie szkodliwych rozpuszczalnikach. W sklepach są też dostępne panele przeznaczone specjalnie dla alergików, pokryte ochronnym laminatem. W łazience oraz w kuchni, czyli pomieszczeniach, gdzie zawsze panuje podwyższona wilgotność, sprawdzą się z kolei płytki ceramiczne, łatwe do utrzymania w czystości.

Meble i inne elementy wyposażenia

Trudno byłoby sobie wyobrazić stylowe wnętrze bez gustownie dobranych mebli, w tym i tych tapicerowanych. Są one najczęściej nieodzowne, mimo że w domu dla alergika zaleca się raczej ich unikać, dlatego należy szukać tych zrobionych z hipoalergicznych materiałów. Na tego typu, zdejmowanych pokryciach trudniej będzie gromadził się kurz albo roztocza, a materiał taki jak bawełna wystarczy tylko regularnie prać, aby usunąć z niego wszystkie alergeny. W sklepach bez problemu dostaniemy odpowiednie do tego środki, spełniające podane wyżej wymagania, płyny i proszki do prania. Z racji, że najwięcej roztoczy i innych szkodliwych mikroorganizmów gromadzi się w sypialni, jej urządzeniu powinniśmy poświęcić szczególnie dużo uwagi. Dla większego komfortu alergika usuńmy z niej lepiej wszystkie wełniane dywaniki czy narzuty na łóżko, którym powinna być metalowa lub drewniana, ażurowa rama z położonym na niej materacem z hipoalergicznym wypełnieniem i pokryciem. Niestety taki model ma swoją cenę, ale sumarycznie koszty poniesione na leczenie mogą okazać się jeszcze wyższe.

Kupując pozostałe umeblowanie np. półki na książki, stoły, krzesła czy meble kuchenne, warto wybierać modele pokryte ochronnym laminatem, ewentualne wodorozcieńczalnym lakierem. Półki i szafki powinny być zamykane, co uniemożliwi gromadzenie się kurzu na przechowywanych w nich przedmiotach i raczej nie gromadźmy za dużo bibelotów, łatwo łapiących zanieczyszczenia. Zrezygnujmy też z zasłon i firan, które można zastąpić łatwiejszymi do czyszczenia, bardziej praktycznymi roletami, a jeśli już chcemy je mieć, to ponownie jedynym dopuszczalnym materiałem jest naturalna bawełna.

Dom dla alergika – jak utrzymywać go w czystości

Budowa i urządzenie domu przyjaznego alergikowi to jedno, drugą, równie istotną kwestią jest utrzymywanie go w ciągłej czystości, co wymaga zupełnie innych nawyków niż przy tradycyjnym sprzątaniu. Najważniejsze, aby pozostali domownicy, niecierpiący na tę chorobę, dostosowali się do potrzeb chorego, tak, aby jego życie stało się znośniejsze, a w domu nie wzrastała ilość unoszących się w powietrzu alergenów. Wbrew pozorom zasady te są bardzo proste i wystarczy tylko przestrzegać kilku zaleceń specjalistów mówiących, że:

• pomieszczenia należy regularnie wietrzyć, utrzymując w nich niższą temperaturę, warto też zamontować w domu wydajny oczyszczacz powietrza, nie tylko usuwający pyłki, kurz i inne zanieczyszczenia, ale i utrzymujący w domu właściwy, zalecany poziom wilgotności;
• używajmy odkurzaczy z antyalergicznym filtrem HEPA, odkurzajmy zawsze przy otwartych oknach, a dywany i chodniki raz na jakiś czas dobrze jest wytrzepać;
• pościel należy bezwzględnie prać w wyższej temperaturze, lepiej usuwającej mikroorganizmy, minimum 60 stopni;
• tapicerowane fotele, krzesła i kanapy czyści się i odkurza minimum raz w tygodniu. Z kolei te laminowane lub lakierowane wycierajmy wilgotną a nie suchą ściereczką, docierając dokładnie do wszystkich zakamarków;
• miłośnicy książek muszą odkurzać je regularnie i przechowywać w zamkniętych szafkach;
• sprzęt RTV oraz AGD także wymaga stałego utrzymywania go w czystości, telewizory i komputery czyścimy specjalnie przeznaczonymi do tego celu preparatami, a kupując pralkę oraz lodówkę wybierajmy modele pokryte wewnątrz powłoką z jonami srebra, uniemożliwiającą rozwój chorobotwórczych pleśni i grzybów;
• trzeba ograniczyć ilość roślin doniczkowych hodowanych w domu, będących jedną z częstszych przyczyn powstania alergii, wysiewających pyłki, a te, które już mamy musimy myć co kilka dni pod strumieniem bieżącej wody;
• do sprzątania nie wolno używać środków mających w składzie drażniące substancje takie jak: wspomniane rozpuszczalniki organiczne, chlor i najbardziej szkodliwy amoniak.

Piotr Płucienniczak

49 lat, copywriter, który w miarę bezproblemowo przeszedł w życiu niejeden remont. Mimo że wiele prac budowlanych leży poza moim zasięgiem, to lubię zdobywać nową wiedzę z tej pasjonującej dziedziny i dzielić się nią z innymi. Mam nadzieję, że to, o czym piszę, okaże się przydatne i pozwoli pomóc w budowie domu Waszych marzeń, a wszelkie remonty nie będą Wam już straszne.