Jednym z ważniejszych elementów budowy lub remontu każdego domu bądź mieszkania jest wykończenie powierzchni jego ścian wewnętrznych. Składa się ono z wielu etapów, począwszy od położenia tynków, aż po ostateczne malowanie albo kładzenie efektownych tapet. Między nimi jest jednak etap przejściowy, przygotowanie powierzchni pod farbę czy tapetę, do czego najczęściej służy odpowiednio dobrana gładź szpachlowa.

Wykończenie ścian – dlaczego jest takie ważne

Wygładzanie, czyli szpachlowanie ścian, to proces, którego w żadnym wypadku nie wolno pominąć, jeśli zależy nam na uzyskaniu estetycznej, idealnie gładkiej powierzchni. Przygotowana w ten sposób ściana stanowi dobre podłoże pod niemal wszystkie rodzaje farb, jakie stosuje się do jej malowania. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pokryć ją też tapetą, na której na pewno nie będą widoczne żadne nierówności.

Można oczywiście wyłożyć świeżo otynkowane ściany płytami gipsowo-kartonowymi, lecz musimy się wtedy liczyć ze zmniejszeniem powierzchni pomieszczenia, co ma znaczenie zwłaszcza w niewielkich mieszkaniach. Płyta gipsowo-kartonowa jest też bardziej podatna na uszkodzenia mechaniczne np. uderzenia, trudno ją później wymienić, a wygładzenie miejsca uszkodzenia na pewno będzie odróżniać się od pozostałej powierzchni ściany.

Gładź szpachlowa — czym właściwie jest

Jeśli nie zdecydowaliśmy się na płyty g-k, to musimy wybrać odpowiedni rodzaj gładzi, a na rynku znajdziemy wiele jej odmian, co może utrudnić właściwy wybór osobom nieobeznanym z tym tematem. Zanim jednak przedstawimy szerzej poszczególne rodzaje gładzi, powinniśmy wcześniej dowiedzieć się, czym właściwie jest i dlaczego cieszy się aż tak dużą popularnością.

Pod pojęciem gładzi szpachlowej rozumiemy materiały używane do wygładzania powierzchni ściany, przede wszystkim:

• tynków wewnętrznych i to praktycznie każdych, gipsowych, cementowych, wapiennych, polimerowych;
• linii połączeń płyt gipsowo-kartonowych;
• gazobetonu i betonu;
• bloczków keramzytowych lub betonowych.

Gładź to mieszanka kilku materiałów, najważniejszym jej składnikiem jest spoiwo, np. gips lub cement, dokładnie wypełniające i wygładzające wszystkie nierówności. Do mieszanki dodaje się różne dodatki, kredę, opóźniacze wiązania spoiwa oraz składniki zwiększające odporność gładzi na uszkodzenia mechaniczne czy działanie wilgoci albo czynników biologicznych.

Gładź szpachlowa — podstawowy podział

Jak widać na powyższych przykładach, ten materiał wykończeniowy ma naprawdę uniwersalne zastosowanie. Na rynku jest dostępne wiele jego odmian, różniących się między innymi składem chemicznym, co szerzej przedstawię w dalszej części tekstu, lecz rozróżniamy dwa podstawowe rodzaje gładzi:

Gładzie sypkie

Dostępne, jak sama ich nazwa wskazuje, w postaci proszku, który przed użyciem należy rozrobić w odpowiednich proporcjach z wodą. Jest to najczęściej używany rodzaj gładzi, pozwalający uzyskać idealnie gładkie ściany i sufity, a jego najczęściej wskazywane zalety to:

• niska cena, co sprawia, że wszystkie prace wykończeniowe wykonamy mniejszym kosztem;
• szybkie i sprawne wygładzanie bardzo dużych nierówności, mających kilka centymetrów głębokości, a nie tylko drobnych niedoskonałości powierzchni;
• możliwość nakładania grubej warstwy, nawet powyżej 5 mm, najlepiej stopniowo, nową warstwę po przeschnięciu poprzedniej, chociaż równie dobrze uda się to zrobić w jednym cyklu pracy;
• możliwość mechanicznego szlifowania całkowicie wyschniętej ściany, z użyciem szlifierki, a nie ręcznie, papierem ściernym.

Niestety, gładzie sypkie mają nie tylko zalety, lecz i wady, jakie warto uwzględnić, zanim zdecydujemy się na ich użycie, a fachowcy w tej branży wskazują przede wszystkim na:

• konieczność dokładnego przestrzegania zaleceń producenta dotyczących przygotowania gładzi, jeśli popełnimy błąd w proporcjach proszku i wody, może to skutkować rozwarstwianiem się masy i jej niższą przyczepnością;
• krótki czas zdatności do użycia po przygotowaniu, zaledwie kilka godzin, zanim zacznie twardnieć;
• duża ilość pyłu powstająca podczas szlifowania, trzeba więc robić to w odpowiedniej masce i goglach ochronnych oraz zabezpieczyć wszystkie przedmioty znajdujące się w pomieszczeniu.

Gładzie gotowe

Coraz powszechniej używane, nazywane zamiennie masą szpachlową albo gładziami polimerowymi lub dyspersyjnymi, dostępne w plastikowych pojemnikach o różnej pojemności i gotowe do użycia zaraz po otwarciu. Jest to znaczne ułatwienie przeprowadzenia prac wykończeniowych i jednocześnie największa zaleta tego typu gładzi, a pozostałe to:

• odpowiednia konsystencja masy umożliwiająca jej łatwe rozprowadzenie na ścianie;
• łatwość przechowywania bez ryzyka zaschnięcia, wystarczy tylko szczelnie zamknąć pojemnik po zakończeniu pracy;
• możliwość nakładania cienkich, precyzyjnych warstw grubości nawet 1 mm;
• brak konieczności gruntowania powierzchni przed rozpoczęciem malowania, odpowiednie substancje gruntujące wchodzą zazwyczaj w skład samej gładzi.

W tym przypadku również musimy liczyć się z pewnymi wadami takiego rozwiązania, chociaż nie ma ich aż tak dużo, jednakże możemy się zetknąć z:

• brakiem możliwości jednorazowego nakładania grubej warstwy gotowej gładzi, maksymalna dopuszczalna grubość to 3 mm, a następne warstwy wolno nałożyć dopiero po całkowitym wyschnięciu;
• dłuższym czasem schnięcia, co wynika z zastosowanych składników, przede wszystkim spoiwa polimerowego;
• ceną o wiele wyższą niż gładzi sypkich, znacznie podwyższającą łączne koszty wykonania prac.

Gładź szpachlowa – najczęściej używane rodzaje

Już podstawowy podział na dwa zasadnicze typy może warunkować wybór najbardziej odpowiadającej nam gładzi szpachlowej. Warto jednak wcześniej zapoznać się z konkretnymi rodzajami, zależnymi od materiałów, z jakich skomponowano jej skład, takimi jak:

Gładź szpachlowa gipsowa

Głównym składnikiem jest w niej bardzo drobno zmielony gips, syntetyczny lub naturalny, co bezpośrednio wpływa na właściwości gładzi. Zastosowanie gipsu naturalnego daje idealnie białą powierzchnię, co docenią zwolennicy stylu skandynawskiego, malowania ścian na biało. W tym przypadku nie ma żadnego ryzyka, że spod bieli będzie przebijał ciemniejszy odcień wygładzonej ściany. Trzeba się także liczyć z dłuższym czasem schnięcia, dlatego warto rozważyć użycie gładzi z gipsem syntetycznym, szybciej wiążącej i bardziej odpornej na ewentualne uszkodzenia mechaniczne.

Decydując się na pokrycie ścian gładzią gipsową, musimy pamiętać, że nie nadaje się ona do pomieszczeń o wysokim stopniu wilgotności powietrza np. do łazienki. Poddana działaniu wilgoci zaczyna pękać i odpadać, a położenie jej na metalowych rurach może spowodować ich przyspieszoną korozję. Kolejną istotną wadą gipsu w gładzi szpachlowej jest konieczność jej dokładnego nakładania w cienkich warstwach oraz duża ilość pyłu powstającego podczas szlifowania wyschniętej powierzchni.

Gładź szpachlowa wapienna

Jeszcze do niedawna powszechnie stosowana odmiana gładzi szpachlowej, w której spoiwem jest wapno. Gładzie wapienne powoli wycofuje się z użycia, na co wpływ ma między innymi bardzo długi czas ich schnięcia, przy nałożonej grubej warstwie sięgający nawet miesiąca. Oczywiście w skład gładzi wchodzi nie tylko wapno, ale i szereg innych dodatków podnoszących jej właściwości, a użycie gipsu alabastrowego zapewnia nieskazitelną biel. Można także spotkać się z gładziami, w których zastosowano dwa rodzaje spoiwa, jednocześnie wapno i gips, łącząc właściwości tych dwóch materiałów.

Najważniejszą jest wysoki współczynnik odporności na szkodliwe czynniki biologiczne, grzyby i pleśnie, a „oddychanie” pokrytej nią ściany sprawia, że nadaje się do wilgotnych pomieszczeń. Gładzie z dodatkiem wapna są proste do nakładania, co można robić ręcznie lub maszynowo z użyciem specjalnego agregatu. Długi czas wiązania sprawia z kolei, że mamy wystarczającą ilość czasu, aby dokładnie obrobić wykańczaną powierzchnię, co także można uznać za pewną zaletę.

Gładź szpachlowa cementowa

Trzeci typ gładzi, jaką można zastosować w swoim domu lub mieszkaniu, w której spoiwem jest cement, także drobno zmielony z domieszką między innymi wypełniaczy skalnych i substancji zwiększających przyczepność do ściany. Niestety taka gładź nie jest tak biała, jak odmiana gipsowa, nie pozwala również na uzyskanie idealnie gładkiej powierzchni, wymaga także dokładnego nakładania, nie szlifuje się jej bowiem po wyschnięciu.

Spośród zalet gładzi szpachlowej cementowej warto wymienić bardzo wysoką wytrzymałość mechaniczną i odporność na wilgoć panującą w danym pomieszczeniu, paroprzepuszczalność. Z racji, że nie trzeba jej szlifować po wyschnięciu, unikniemy unoszących się w powietrzu kłębów duszącego pyłu. Nakładamy ją ręcznie lub maszynowo, a maksymalna, zalecana grubość jednej warstwy to 3 mm. W sklepach jest także dostępna gładź cementowo-wapienna, również sprawdzająca się w pomieszczeniach o słabej wentylacji i wysokim poziomie wilgotności.

Gładź szpachlowa polimerowa

Nowoczesna odmiana gładzi, znana również pod nazwą akrylowej, dostępna zarówno w postaci gotowej masy, jak i proszku do rozrabiania z wodą. Zastosowane jako spoiwo żywice polimerowe z dodatkiem wypełniacza dolomitowego nadają im większą elastyczność. Można je więc śmiało kłaść na ścianach nieustannie poddawanych naprężeniom konstrukcyjnym, bez ryzyka pękania wygładzonej powierzchni.

Równie wysoka jest ich odporność na wilgoć, sprawdzi się więc w łazience lub kuchni, a po wygładzeniu uzyskamy bardzo gładką powierzchnię, co niestety znów wiąże się z dużą ilością pyłu, chyba że użyjemy do tego mechanicznych szlifierek bezpyłowych.

Gładź szpachlowa – w jakich pomieszczeniach się ją stosuje

Tak duży wybór rodzajów gładzi szpachlowej jest podyktowany przede wszystkim koniecznością jej doboru do wykończenia konkretnego pomieszczenia. Nie ma jednej gładzi uniwersalnej nadającej się do każdego, inne sprawdzą się w salonie, inne we wspomnianej łazience, a zalecany przez fachowców podział wygląda następująco:

• salon, sypialnia i inne pomieszczenia mieszkalne, w nich najlepiej sprawdza się gładź gipsowa dająca idealnie białą powierzchnię, dobrą podstawę do dalszych prac wykończeniowych, malowania lub tapetowana. Pamiętajmy tylko, że poziom wilgotności w pomieszczeniu nie może przekraczać 70%;
• łazienka i kuchnia, pomieszczenia, gdzie wilgotność potrafi być bardzo wysoka, dlatego używa się w nich przeważnie gładzie szpachlowe wapienne lub cementowe. Dobrze chronią ściany przed zawilgoceniem, są odporne na uszkodzenia oraz szkodliwe czynniki biologiczne, wspomniane pleśnie i grzyby.

Piotr Płucienniczak

49 lat, copywriter, który w miarę bezproblemowo przeszedł w życiu niejeden remont. Mimo że wiele prac budowlanych leży poza moim zasięgiem, to lubię zdobywać nową wiedzę z tej pasjonującej dziedziny i dzielić się nią z innymi. Mam nadzieję, że to, o czym piszę, okaże się przydatne i pozwoli pomóc w budowie domu Waszych marzeń, a wszelkie remonty nie będą Wam już straszne.