Wykończenie domu – prace, jakie będziemy musieli wykonać, aby móc się do niego wprowadzić

Budowa domu to skomplikowane zadanie, wymagające właściwego planowania i składające się z kilku równie istotnych etapów. Większości prac, w przypadku najczęściej wybieranego budynku murowanego, nie uda się ukończyć w przeciągu jednego sezonu budowlanego, kiedy tylko osiągamy tzw. stan surowy. W tym momencie mamy postawione ściany zewnętrzne, wszystkie stropy i ukończoną więźbę dachu wraz z jej pokryciem. Kiedy zaczyna się kolejny sezon budowy, nadchodzi czas na ostateczne prace wykończeniowe, dzięki którym nasz dom zyska taki wygląd, jaki dla niego zaplanowaliśmy. Tutaj również warto podzielić zadania do wykonania na mniejsze etapy, dokładnie je zaplanować i przede wszystkim wcześniej zaopatrzyć się we wszystkie potrzebne materiały oraz narzędzia. Warto także zaplanować wydatki, ponieważ kompleksowe koszty wykończenia domu o powierzchni przekraczającej 100 m2 nie należą do najniższych.

Wykończenie domu – co będziemy musieli zrobić i jaką kolejność prac warto zachować

Ten etap prac jest o wiele trudniejszy niż doprowadzenie budowy domu do stanu surowego, konieczne będzie również zatrudnienie wysokiej klasy fachowców, specjalistów od hydrauliki, elektryki, czy malowania i układania glazury. Oczywiście wiele rzeczy możemy próbować zrobić samodzielnie, systemem gospodarczym, jednak rzadko się zdarza, aby ktoś miał aż tak wszechstronną wiedzę w tym kierunku. Dla spokoju swojego i wszystkich domowników lepiej jednak skorzystać z pomocy firmy budowlanej, zatrudniającej odpowiednio wykwalifikowanych pracowników. Podstawowy podział prac wykończeniowych dzieli je na mokre i suche. Pierwsze należy bezwzględnie ukończyć w „ciepłych” miesiącach sezonu budowlanego, zanim efekty naszej pracy zniszczą nadchodzące jesienią deszcze i mrozy. Drugie bez większych problemów można kontynuować w ogrzewanych wnętrzach budynku. Przystępując do pracy, warto także trzymać się poniższej kolejności, sprawdzonej przez najlepszych fachowców w tej branży:

Etap 1 – poprowadzenie wszystkich niezbędnych instalacji doprowadzających media

Jedną z podstaw komfortowego życia w nowym domu jest doprowadzenie do niego wszystkich niezbędnych mediów, wody, prądu oraz gazu. Wymaga to wykonania nie tylko przyłącza dostarczającego je do budynku, ale i poprowadzenia w jego wnętrzu stosownych instalacji, elektrycznej, gazowej oraz wodno-kanalizacyjnej. Warto zacząć od prądu, bo bez energii elektrycznej nie będzie przecież działał żaden sprzęt używany podczas budowy oraz wody, potrzebnej np. do rozrabiania zaprawy czy po prostu umycia się i posprzątania po pracy. Montaż instalacji elektrycznej zaczyna się zawsze od wyboru i właściwej lokalizacji tablicy elektrycznej sterującej doprowadzeniem energii do poszczególnych pomieszczeń. Z racji, że większość kabli biegnie w ścianach, kładzie się je jeszcze przed ostatecznym wykończeniem ich powierzchni, otynkowaniem, pomalowaniem czy położeniem płytek ceramicznych. Podobnie jest w przypadku instalacji wodnej i kanalizacyjnej, jej rury także są ukryte, a po zewnętrznej powierzchni ścian muszą z kolei biec rury gazowe. Tych nie wolno chować, zawsze musi być do nich łatwy dostęp, aby szybko wykrywać i usuwać ewentualne awarie, skutkujące zazwyczaj ulatnianiem się gazu, grożącym wybuchem. Zanim przystąpimy do wykańczania ścian, niezbędne jest dokładne sprawdzenie działania wszystkich instalacji, aby uniknąć ich ponownego kucia, jest to również określone obowiązującymi przepisami, a z kontroli musi zostać sporządzony protokół przekazywany właścicielowi lub inwestorowi. Większych problemów nie powinno być z kolei z montażem instalacji grzewczej, zwłaszcza przy zastosowaniu tradycyjnych grzejników, której rury również prowadzi się po powierzchni ścian.

Etap 2 – tynkowanie powierzchni ścian wewnętrznych oraz sufitów

Do tego etapu wykończenia budynku można przejść dopiero po całkowitym zakończeniu prac instalacyjnych i mimo że pracujemy w pomieszczeniach, to jednak zaleca się jego ukończenie przy dodatnich temperaturach na zewnątrz, które powinny przekraczać 10 stopni Celsjusza. Warto przy tym także uwzględnić okres osiadania budynku, trwający około 6 miesięcy, co pozwoli uniknąć pękania i kruszenia się nowych tynków. Do ich położenia najlepiej użyć nie stosowanej zazwyczaj tradycyjnej zaprawy pracowicie sporządzanej na miejscu budowy, lecz nowoczesnych gotowych mieszanek dostępnych w sklepach budowlanych. Nie tylko zaoszczędzimy w ten sposób czas, ale i uzyskamy wyjątkowo trwałą powierzchnię o wysokiej odporności na uszkodzenia. Jeśli mamy do otynkowania stosunkowo niewielkie powierzchnie np. w domu jednorodzinnym, to możemy to z powodzeniem zrobić to ręcznie, jednakże przy większych lepiej nakładać tynki maszynowo, używając wydajnego agregatu podającego mieszankę rurami prosto w wykańczane miejsca. Zanim zaczniemy pracę, dokładnie je przygotujmy, uzupełniając ewentualne ubytki, usuwając zanieczyszczenia mogące powodować odpadanie tynków i gruntując ściany oraz stropy, co zwiększy przyczepność zastosowanej mieszanki. Po skończeniu pracy tynki muszą schnąć zgodnie z czasem podanym przez producenta, pomieszczenia warto przy tym wietrzyć, a jeśli jest zbyt wysoka wilgotność, to w celu jej zmniejszenia można użyć osuszaczy lub ogrzewaczy powietrza.

Etap 3 – wykonanie posadzek i wykończenie powierzchni podłóg

Kiedy mamy już otynkowane i wysuszone ściany, możemy przystąpić do wykończenia powierzchni podłóg. Nie warto robić tego wcześniej, aby nie uszkodzić ścian, a przed położeniem wylewki na posadzce trzeba poprowadzić przewody ogrzewania podłogowego, jeśli takie chcemy mieć w naszym domu. Następnym krokiem jest ułożenie na posadzce izolacji, termicznej i zabezpieczającej ją przed wilgocią, warstwy folii, styropianu albo wełny mineralnej, następnie kładzie się siatkę zbrojeniową i dopiero na takiej podstawie wykonuje właściwą wylewkę. W pomieszczeniach o większym metrażu musimy pamiętać o odpowiedniej dylatacji o szerokości nawet 12 mm oraz izolacji akustycznej w postaci taśmy brzegowej. Do zrobienia betonowej wylewki na posadzce można użyć betonu o półsypkiej konsystencji albo gotowej mieszanki samopoziomującej, a następne prace rozpoczynamy dopiero po jej całkowitym wyschnięciu. Na takiej podstawie, po zakończeniu prac malarskich, układamy panele albo deski i mamy elegancką, ciepłą i stylową podłogę, którą wystarczy tylko regularnie konserwować, a będzie nam służyć przez długie lata. Szczególnie zalecane są panele trójwarstwowe o wysokiej klasie odporności na ścieranie, proste do ułożenia, a wyglądem imitujące praktycznie każdy gatunek drewna.

Etap 4 – montaż zabudowy lekkiej, szpachlowanie i malowanie

Ściany są już otynkowane, wyschnięte, podobnie wylewka na podłodze, więc możemy przystąpić do lżejszego etapu prac, montażu tzw. lekkiej zabudowy oraz ostatecznego wykończenia powierzchni ścian, oraz stropów, czyli ich szpachlowania i malowania. Oczywiście zabudowa lekka nie jest obowiązkowym elementem wyposażenia wnętrza, ale wiele osób decyduje się np. na montaż sufitów podwieszanych. Zwalnia to przede wszystkim z konieczności szpachlowania stropu, daje efektowną i praktycznie dowolną fakturę sufitu, umożliwia także zastosowanie nowoczesnych, wydajnych i jednocześnie energooszczędnych systemów oświetlenia. Nie zwalnia to jednak ze szpachlowania ścian, nadającego im wręcz idealnej gładkości i stanowiącego podstawę do malowania na dowolnie wybrany kolor albo położenia zawsze modnych tapet. Ściana wymaga odpowiedniego przygotowania, usunięcia z niej wszystkich zanieczyszczeń i odtłuszczenia, po to, aby zwiększyć jej przyczepność. Następnie gruntujemy całą powierzchnię i nakładamy dwa rodzaje gładzi, najpierw szpachlową korygującą wszystkie nierówności, a jak wyschnie to cienką warstwę wykończeniowej gładzi gipsowej. To ona nadaje ścianie pożądaną gładkość, oczywiście po końcowej obróbce, czyli szlifowaniu papierem ściernym o gramaturze od 120 do 200 albo specjalną siatką szlifierską. Jeśli chcemy z różnych przyczyn uniknąć żmudnego i brudzącego szlifowania, warto zastanowić się nad położeniem wewnątrz płyt gipsowo-kartonowych, dających prawie od razu idealnie gładką powierzchnię, które szpachluje się i szlifuje tylko w miejscach ich połączeń. Samo malowanie nie powinno już sprawić większych problemów nawet amatorowi, biorąc pod uwagę łatwość nakładania dostępnych obecnie farb. W sklepach można nabyć różne ich rodzaje, podobnie jak narzędzia malarskie, a trzymając się instrukcji, poradzi sobie z tym każdy średnio uzdolniony majsterkowicz. Jeśli nie czujemy się na siłach, to zawsze możemy skorzystać z usług fachowca, a końcowy efekt będzie na pewno wart poniesionych kosztów.

Etap 5 – ułożenie glazury w kuchni i łazience

O ile w pokojach decydujemy się na pomalowanie ścian lub położenie tapet, to w pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności, czyli w kuchni i łazience, lepszym rozwiązaniem będą płytki ceramiczne, czyli po prostu glazura. Do wyboru mamy dziesiątki, jeśli nie setki wzorów płytek, różniących się:

• kolorem, a dostępna gama jest naprawdę olbrzymia;
• wielkością i obecnie coraz częściej decydujemy się na większe płytki, nawet 40 na 60 cm;
• fakturą powierzchni, często niezwykle efektownie rzeźbioną;
• sposobem jej wykończenia, matowym lub błyszczącym;
• klasą odporności na ścieranie, co ma największe znaczenie w przypadku terakoty albo gresu kładzionych na podłodze.

To, na jakie się zdecydujemy, jest kwestią indywidualnego wyboru, pamiętajmy jednak, że dobra glazura nie jest tania i unikajmy raczej tej w najniższej cenie. Nie idzie ona zazwyczaj w parze z jakością i po zakupie może się okazać, że płytki są po prostu krzywe, ich ułożenie jest co najmniej utrudnione, a czasami wręcz niemożliwe. Jakość płytek ceramicznych wpływa również bezpośrednio na ich późniejszą eksploatację, odporność na zabrudzenia czy łatwość mycia i konserwacji. Prostsze będzie to w przypadku glazury szkliwionej o gładkiej powierzchni, a umycie strukturyzowanej i porowatej będzie wymagało nieco więcej wysiłku. Samym układaniem glazury zdecydowanie powinien zająć się specjalista w tej dziedzinie, który odpowiednio przygotuje podłoże, oczyści je z resztek zaprawy, wyrówna i zagruntuje. Właściwie dobierze też klej do rodzaju płytek, co da ich trwałe i mocne połączenie ze ścianą lub podłogą, zapobiegające odpadaniu nawet po wielu latach, a równie starannie wykona połączenia pomiędzy płytkami, czyli idealnie równe fugi.

Etap 6 – montaż stolarki okiennej, drzwi zewnętrznych i wewnętrznych

Wykończenie domu obejmuje również wybór oraz montaż stolarki okiennej, oraz drzwi, zarówno wejściowych, zewnętrznych, jak i wewnętrznych. W kwestii wyboru okien należy kierować się nie ich niską ceną, lecz jakością, są bowiem jednym z istotnych elementów chroniących wnętrze przed niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych. Na jakość stolarki okiennej ma między innymi wpływ materiał, z jakiego zrobiono profile:

• popularne tworzywa sztuczne, czyli PCV;
• różne gatunki drewna;
• lekkie, ale bardzo wytrzymałe aluminium.

Okna z tworzywa sztucznego są lekkie, odporne na wilgoć i zmiany temperatury, a jeśli prawidłowo zostanie wykonany ich montaż, również gwarantujące odpowiednią szczelność. Miłośnicy tradycyjnych rozwiązań chętniej wybiorą okna z naturalnego drewna, elegancko prezentujące się w każdym wnętrzu, do zrobienia których używa się między innymi sosny, dębu lub buku. Można z nich zrobić okna w każdym, nawet największym rozmiarze i zawsze będą zachowywać sztywność, niezależnie od warunków, w jakich będą użytkowane. Dużą zaletą jest też łatwość dokonania napraw i nie trzeba przy tym wymieniać od razu całego skrzydła okiennego. Aluminium wybiorą z kolei zwolennicy bardziej nowoczesnych, minimalistycznych wnętrz. Taki sam wybór jak okien, mamy także w przypadku drzwi, one również są robione z podobnych materiałów, mając jednocześnie niezwykle zróżnicowane wzornictwo, obejmujące między innymi sposób wykończenia powierzchni czy zamontowane w skrzydle drzwiowym oszklenie. Jeśli chodzi o drzwi zewnętrzne, to podstawowym kryterium wyboru musi być ich wytrzymałość na uszkodzenia mechaniczne, co pozwoli uchronić się przed próbami włamania. Najlepsze będą więc drzwi antywłamaniowe, złożone z mocnych stalowych profili pokrytych grubą blachą i wyposażone w atestowane zamki.

Etap 7 – wykończenie zewnętrznych ścian budynku, ich ocieplenie i otynkowanie

Można to robić jednocześnie z wykończeniem wnętrza i tutaj również zalecane jest ukończenie takich prac w ciepłych miesiącach sezonu budowlanego. Ściany zewnętrzne będą wymagały nie tylko otynkowania, ale i ocieplenia, położenia warstwy izolacji termicznej, zabezpieczającej wnętrza przed wilgocią i niskimi temperaturami. Starannie wykonane ocieplenie pozwala również obniżyć koszty ogrzewania budynku, zapobiegając uciekaniu z niego ciepła przez stropy czy ściany. Przeciwdziała temu warstwa styropianu lub wełny mineralnej, która ze względu na swoją paroprzepuszczalność lepiej odprowadza wilgoć skraplającą się na powierzchni ścian. Przed rozpoczęciem ocieplania należy wziąć pod uwagę sposób ogrzewania domu, parametry termoizolacyjne materiałów, z jakich postawiono ściany oraz ich łączną powierzchnię. Najczęściej układa się izolację metodą lekką mokrą, w której warstwę ocieplenia, styropianu albo wełny mineralnej mocuje się specjalnym klejem do ściany, a następnie wykańcza cienką warstwą tynku. Termoizolację budynku bezwzględnie należy przeprowadzać w dodatnich temperaturach, w przedziale od 5 do 25 stopni i w suche, bezdeszczowe dni. Tynk zewnętrzny można następnie pomalować na dowolny kolor, dopasowując go do pozostałych elementów wyposażenia znajdujących się na posesji. Jeszcze efektowniej wygląda pokrycie ścian zewnętrznych cegłą elewacyjną, dającą dodatkową izolację termiczną, jednak dosyć kosztowną w zakupie, albo niezmiennie popularnymi panelami z tworzywa sztucznego, czyli sidingiem.

Etap 8 – wykończenie otoczenia domu, ogrodzenie posesji i urządzenie ogrodu

Kiedy dom jest już otynkowany z zewnątrz i wewnątrz, ocieplony, ma położone wszystkie podłogi, wykończone pomieszczenia i zamontowane drzwi oraz okna, czas zająć się jego otoczeniem. Prace, jakie w tym celu trzeba wykonać, obejmują między innymi:

• ogrodzenie całej posesji, co powinno idealnie współgrać z całą bryłą budynku i wszystkim, co znajduje się w jego pobliżu. Dobrze zrobione ogrodzenie musi również chronić przed czynnikami zewnętrznymi, hałasem, kurzem i próbami niedozwolonego wtargnięcia na naszą posesję. Na płot doskonale nadają się bale drewniane, deski, gotowe betonowe półfabrykaty o niemal dowolnym kształcie oraz metalowa siatka mocno naciągnięta na wkopanych w ziemię słupkach;
• urządzenie ogrodu, wymagające z kolei przeprowadzenia pewnych prac ziemnych przystosowujących teren do posadzenia roślin i zasiania trawy. Tutaj praktycznie nic nie powinno hamować naszej inwencji, można sadzić praktycznie wszystkie gatunki roślin, ale kiedy będziemy chcieli wyciąć jakieś rosnące już drzewo, trzeba przedtem sprawdzić, czy nie potrzeba na to zezwolenia. W dobrze zaprojektowanym ogrodzie warto wyznaczyć odrębne miejsce do wypoczynku, taras dobudowany do domu czy zadaszoną altanę, a dzieci z pewnością ucieszą się z własnego, choćby niewielkiego placu zabaw. Zróbmy dla nich piaskownicę, a gotową zjeżdżalnię i huśtawki można kupić w najbliższym markecie z artykułami budowlanymi.